مدير حوزه هاي علميه کشور حضرت آيت الله سيد هاشم حسيني بوشهري «دامت برکاته» طی سخنانی درباه آسیب های مورد توجه در مسأله اخوت و برادری عنوان کردند: اگر در جامعه ای بی ایمانی شایع شود، به این پیوند لطمه میزند، اگر خود برتر بینی در جامعه ایجاد شود و عده ای خود را بهتر از دیگران بدانند، اگر سوء ظن به جای حسن ظن در یک جامعه دینی و اسلامی حرف اول را بزند دیگر نه از تاک، نشان می ماند و نه از تاکنشان و دیگر زمینه ای برای برادری و اخوت باقی نمیماند. امروز هم به چند مورد از آسیب های مقوله برادری و اخوت در یک جامعه دینی و اسلامی اشاره می کنم.
یکی از آسیبها، وجود اختلاف در یک جامعه دینی است. اگر اختلاف راه پیدا کرد دیگر، زمینه ای برای برادری و اخوت در جامعه باقی نمی ماند و آثار ناخوشایندی بر جای می گذارد. وجود مقدس امام علی(ع) در زیبا سخنی فرمودند: « مَا اختَلَفَت اُمَّةٌ قَطُّ بَعدَ نَبِیِّها إلّا ظَهَرَ أَهلُ باطِلِها عَلی أَهلِ حَقِّها»[2] هیچ امتی بعد از پیامبرشان دچار اختلاف و تشتت نشدند مگر، به این سرنوشت تلخ دچار شدند و آن سرنوشت تلخ این است که، اهل باطل بر اهل حق غلبه پیدا کردند و به جای این که اهل حق میداندار شوند، اهل باطل میداندار میشوند. اختلاف در جامعه یکی از خروجی هایش این می شود که نااهلان بر کرسی مینشینند و کسانی که اهل هستند حالت انزوا پیدا می کنند.
تعبیر دیگری که در سخنان نبی مکرم اسلام، خاتم انبیاء (ص) وجود دارد این است که می فرماید:« لا تَقَاطَعُوا، وَلا تَدَابَرُوا، وَلا تَبَاغَضُوا، وَلا تَحَاسَدُوا، وَكُونُوا عِبَادَ اللهِ إخْواناً »[3]
چقدر توصیه های زیبایی! اگر ما به این درّ توصیه های قرآنی و روایی که بر گرفته از کلمات معصومین (ع) است، استفاده کنیم رفتار مردم جامعه اسلامی عوض می شود. حضرت (ع) می فرمایند: پیوندها را قطع نکنید، رابطه هایتان، رابطه خوبی باشد. نکته دومی که می فرمایند این است که از هم رو متابید، کینه ها را از دل بیرون کنید، به یکدیگر حسادت مورزید و بندگان خدا را برادر باشید. اینها نکات کلیدی است. چرا گاهی به جان یکدیگر میافتیم؟ چرا گاهی که در رسانه ها فضاهایی بوجود می آید تحقیر می کنیم یکدیگر را؟ شخصیت های برادران دینی و ایمانی خود را خرد می کنیم! اینها آثار زیانباری دارد، دشمن از دور نظاره گر است، صحنه ها را لحظه به لحظه رصد می کند که آیا اینها، یک امت و ملت یکپارچه هستند و یا این که دچار تشتت هستند.
انسان دارای دو شخصیت است: شخصیت فردی، که رابطه او با خدا تعریف می شود و شخصیت اجتماعی که، رابطه او با دیگران و جامعه تعریف می شود. این طور نیست که ما بگوییم که اگر کسی شخصیت فردی داشت و رابطه با خدا برقرار کرده و به نماز و دعا پرداخت، به وظیفه دینی خود عمل کرده؛ نه! بخش قابل توجهی از احکام ما، احکام اجتماعی است حتی، آنچه را به عنوان یک کار فردی مثل نماز می شود انجام داد دستورات اکید اسلام این است که آن را به جماعت بگذاریم تا یک فرد در یک جامعه اسلامی حضور پیدا کند و وجود داشته باشد. اینها سفارش هایی است که در اسلام عزیز به ما شده منتهای مراتب کجاست گوش شنوا که به این نکات توجه کند؟
یکی از این مسائلی که می تواند بر هم زننده روح برادری و اخوت باشد این است که عده دیگری به گروه دیگری ظلم و ستم کنند، حقوق آنها را پایمال کنند و به حقوق آنها تجاوز کنند؛ اقتضای برادری با هم بودن است. اگر در جایی پای تجاوز و تعدی به حقوق یکدیگر مطرح شد دیگر زمینه ای باقی نمی ماند.
در جایی امام صادق (ع) می فرماید: «المسلم اخو المسلم لایظلمه ولایخذله و لایخونه و یحق علی المسلمین الاجتهاد فی التواصل والتعاون علی التعاطف »[4] مسلمان برادر مسلمان است«لا یظلمه» هرگز به بردار دینی خود ظلم نمی کند «و لا یخذله» او را تحقیر نمی کند «و لا یخونه» به او خیانت نمی کند «و یحب علی السلمین الاجتهاد» سزاوار است مسلمین تلاش کنند. برای چه؟«فی التواصل و التعاون» در ارتباط و همکاری نسبت به یکدیگر«علی التعاطف» با روح مهربانانه در کنار هم زندگی کنند. پیغمبر (ص) فرمود: من به عنوان پیغمبر شما مبعوث نشدم تا شما را نفرین کنم، من پیغمبر مبعوث شدم تا منشأ محبت و مهربانی و رحمت در میان شما، امت و جامعه اسلامی باشم.
بنده یک نکته عرض کنم برادران و خواهران! انقلاب ما 37 سال از آن می گذرد و انتظاری که هم در درون مرزها و هم بیرون مرزها از امت انقلابی ما دارند این است که، کارشان و رفتارشان جنبه الگویی داشته باشد. از آسیب هایی که می تواند چه در بعد اعتقادی و چه در بعد رفتاری به این یکپارچگی لطمه وارد کند باید سخت پرهیز کنیم. دولت نسبت به مردم، مردم نسبت به دولت، مردم نسبت به مردم این شعار ارزنده رهبر فرزانه انقلابمان تحت عنوان یکدلی و یکزبانی برای یک سال نیست، در همه ادوار تاریخ بشر باید این مسأله همدلی و همزبانی به عنوان یک کار اصلی و اساسی مورد ملاحظه قرار بگیرد. ما در این شرایط حساس خیلی نیازمندیم، دشمنانمان را نگاه کنید چه می کنند، چگونه آنها در کفرشان متحد می شوند علیه ما، و ما در اسلاممان و در حق خودمان چگونه در اختلافیم، آنها در محور باطل به وحدت می رسند و ما در محور حقمان دچار اختلاف.