حضرت آيت الله سيد هاشم حسيني بوشهري «دامت برکاته» مدیر حوزه های علمیه سراسر کشور طی سخنانی درباره حقوق و وظایف اخوت و برادری اسلامی فرمودند: امروز عمده بحث ما در رابطه با جایگاه برادری و اخوت دینی و اهمیت آن در آموزه های ماست که به چه صورت است و چه رهاوردی را به دنبال دارد؟
حقیقت امر این است که، اصل برادری و اخوت دینی تجلی جامعه نمونه و آرمانی است. این یک واقعیت مهمی است و اگر ما بخواهیم یک جامعه نمونه و آرمانی ارائه بدهیم، یکی از اضلاع مهم آن وجود اخوت و برادری دینی در یک جامعه اسلامی است، این یک جامعه نمونه و آرمانی است تجلی آن در اخوت است. زمانی که طرح و اندیشه این مسأله اخوت و برادری را در مکتب الهام بخش اسلام نگاه می کنیم، می بینیم اسلام عزیز ما برای بقاء زندگی اجتماعی ما انسانها چنین طراحی و برنامه ریزی کرده. انسانها با هم زندگی می کنند، تعامل دوسویه و چند سویه با هم دارند. برای این که این تعامل دارای بنیان درستی باشد، برنامه ها و سامان درستی داشته باشد آموزه های دینی ما، اسلام ما، قرآن ما، سیره پیشوایان ما تأکید دارند که در چارچوب برادری واخوت دینی، زندگی اجتماعی را شکل بدهید این مسأله، مسأله بسیار مهم و اساسی است. این چارچوب زندگی اجتماعی را پایدارتر میکند و آن را تضمین میکند.
بر پایه همین اخوت و برادری دینی است که همزیستی مسالمت آمیز در یک جامعه دینی پدید می آید، اینها برکات پیوند اخوت و برادری است و جایگاه آن را نشان می دهد. اخوت و برادری دینی یک فراخوان عمومی است؛ خیلی نکته مهمی است؛ یک فراخوان عمومی است نسبت به تمام مسلمانان؛ یعنی زمانی که اسلام می فرماید:« إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ»[2] موقعی که پیامبر خطاب می کند «تعالو فی الله اخوین تَأخوا في الله اخَوَينْ اَخَوَيْن»[3] دو به دو با هم برادر و همراه شوید این در حقیقت، یک فراخوان عمومی است برای یک جامعه اسلامی به گرد آمدن در زیر لوای توحید که جامعه اسلامی بتوانند اجتماع کنند.
روابط مختلفی قرآن تعریف می کند رابطه پدر و فرزند، رابطه قبیله ای، قومی و امثال ذلک، ولی هیچکدام به پای رابطه اخوت و برادری دینی نمی رسد. در تعبیری از معصومین (ع) است که می فرمایند: « إخوةُ الدین إثبَتُ مِن إخوةِ النَّسَبِ»[4] برادری دینی پایدارتر از برادری نسبی در یک جامعه است. ممکن است دو نفر با هم برادر باشند اما، در جایگاه برادر دینی قرار نگیرند، اگر در جایگاه برادر دینی قرار بگیرند ماندگارتر و پایدارتر خواهند بود.
در رابطه برادری و اخوت دینی اگر اتفاق افتاد و تفاهم به وجود آمد دیگر جایی برای تفاخر و غرور باقی نمی ماند، اگر روح تفاهم و تعاون در یک جامعه دینی به وجود آمد جایی برای منازعه باقی نمی ماند، اگر اخوت و برادری دینی در جامعه پدید آمد، کینه توزی ها و بددلی ها از بین خواهد رفت اینها آثار و برکات و اهمیت و جایگاه اخوت و برادری دینی است و لذا نبی گرامی اسلام چه قبل از هجرت و چه بعد از هجرت توصیه میکنند به مسئله اخوت و برادری. لذا رمز و راز این که می بینیم رهبر انقلابمان امسال را سال همدلی و همزبانی مطرح می کنند این است که در چارچوب یک فرهنگ دینی قرار بگیرید، همدل باشید و در کنار هم قرار بگیرید.
مسأله اخوت و برادری دینی موجب می شود که در نتیجه، حقیقت ایمان به کمال برسد؛ پیامبر گرامی اسلام (ص) فرموده است:« لَا يُكْمِلُ عَبْدٌ حَقِيقَه الْإِيمَانِ حَتَّى يُحِبَّ أَخَاهُ الْمُؤْمِن»[5] .بنده ای به حقیقت ایمان نمی رسد، تا این که برادر دینی شما را دوست بدارد و پیوند برادری بین آنها برقرار بشود. برادران و خواهران گرامی! یکی از نیازهای ما در جامعه احساس آرامش است؛ در جامعه، گاهی ممکن است انسان پول داشته باشد، امکانات و سرمایه های فراوان داشته باشد اما آرامش نداشته باشد؛ امام صادق (ع) در یک سخن زیبا فرموده است: آرامش انسان مؤمن در سایه همراهی با برادر دینی اش است.« يَسْتَرِيحُ إِلَيْهِ، وَ إِنَّ الْمُؤْمِنَ يَسْتَرِيحُ إِلَى أَخِيهِ الْمُؤْمِنِ كَمَا يَسْتَرِيحُ الطَّيْرُ إِلَى شَكْلِ[6] یعنی زمانی که به برادر دینیاش مرتبط و متصل می شود احساس آرامش و استراحت می کند؛ این یک فضای دینی در جامعه اسلامی ما است.