اخبار

«الحمدلله رب العالمين و صلي‌الله علي محمد و آله الطاهرين و اللعن علي اعدائهم اجمعين»

تذکر اخلاقی: حلول ماه رجب

امروز اولین روز از ماه رجب است. توصیه من به طلاب عزیز این است که از روزه ماه رجب و دعاهای این ماه، غفلت نکنیم. همه ما طلبه‏ها باید در ایام زندگی خود به ادعیه مراجعه کنیم و با خداوند مرتبط باشیم؛ تا فردای قیامت که ندای «أین الرجبیّون» بلند می‏شود، ان‏شاءالله ما نیز جزء این دسته باشیم و مشمول رحمت بی‏انتهای الهی قرار بگیریم.

هم‏چنین امروز، روز ولادت امام باقر (ع) نیز می‏باشد که این روز عزیز را خدمت دوستان تبریک عرض می‏کنم، نکته‏ای که باید به آن توجه کنیم این است که درباره زندگی اهل بیت (ع) بیشتر مطالعه کنیم، زیرا مردم در رابطه با سیره و روش اهل بیت (ع) زیاد سؤال می‏کنند و لذا بر ما لازم است که با مطالعه در زندگی اهل بیت (ع) آشنایی بیشری با سیره آنها پیدا کنیم.

ادامه مسأله323

مرحوم سید (ره) در ادامه فرموده است: «و أمّا في الغسل بالماء الكثير فلا يعتبر انفصال الغسالة و لا العصر و لا التعدّد و غيره، بل بمجرّد غمسه في الماء بعد زوال العين يطهر»[1]؛ یعنی اگر خواستیم چیز نجسی را با آب کثیر بشوییم، انفصال غُساله معتبر نیست، هم‏چنین عصر و تعدّدِ شستن و غیر آن نیز لازم نیست؛ بلکه بعد از زوال عین نجاست به مجرد فرو بردن شیء متنجّس در آب، پاک می‏شود.

در رابطه با آب قلیل گفته شد که «لایصدق الغسل الا بانفصال الغساله»؛ یعنی غَسل با آب قلیل تحقق پیدا نمی‏کند مگر با انفصال غُساله، عَصر را نیز لازم دانستیم و گفتیم که عَصر موضوعیت ندارد و در بعضی از مواردی که تعدد لازم بود، تعدد را نیز شرط قرار دادیم. اما مرحوم سید (ره) فرموده است که در آب کثیر هیچ کدام از این موارد لازم نیست.

بر اساس آن چه که در بحث‏های گذشته مطرح شد، به نظر می‏آید که فرمایش مرحوم سید (ره) نیاز به توضیح و تفصیل دارد  ما می گوییم گاهی با آب کثیر شما بدن را می‏خواهید بشویید که آب در آن نفوذ پیدا نمی‏کند، که در این مورد به مجرد اینکه آب کثیر به آن اصابت کند طاهر می‏شود؛ البته بعد زوال عین. پس مصداق اعلی آن چیزی که سید فرمودند، شستن بدن است.

سؤال: آیا فرمایش مرحوم سید (ره) مبنی بر اینکه در غَسل با آب کثیر، انفصال غُساله و عَصر لازم نیست ولی در غَسل با آب قلیل، انفصال غُساله و عَصر و تعدد [در موارد که تعدد لازم است مثل شستن ظروف با آب قلیل] لازم است، مطلق است؟ یعنی آیا این حکم مثل لباس و فرش را که آب در آن‏ها نفوذ می‏کند نیز شامل می‏شود یا نه؟

پاسخ: پاسخ این است که این حکم، کلی نیست یعنی اگر چیزی که آب می‏تواند در آن نفوذ کند و قابلیت فشردن را دارد مثل لباس و فرش، متنجّس به بول شده باشد باید فشرده شود و در تطهیر آن بین آب قلیل و کثیر تفاوتی نیست یعنی عَصر و فشردن آن لازم است (البته عصر برای انفصال غساله است و طریقیت دارد نه موضوعیت)، همچنین غُساله آن نیز باید جدا شود. پس در جایی که جسم قابلیت عصر و فشردن را ندارد مانند کوزه، نیازی به عَصر نیست بنابراین، اگر کوزه را یک بار در آب کثیر فرو بردیم و آب به تمام قسمت‏های آن نفوذ کرد، پاک می‏شود اما اگر جسم قابلیت عَصر را داشته باشد، ما باید به وسیله فشردن غُساله آن را جدا کنیم.

اما در رابطه با اینکه مرحوم سید (ره) فرموده است که در غَسل با آب کثیر، تعدد لازم نیست عرض می‏کنیم که ما فرمایش ایشان را در رابطه با چیزی که آب در آن نفوذ نمی‏کند، قبول داریم ولی در رابطه با چیزی که آب در آن نفوذ می‏کند مثل فرش و لباس، سخن مرحوم سید (ره) را قبول نداریم. بنابراین، در غسل با آب کثیر، مقتضای اطلاقات این است که برحسب ظاهر، تعدد لازم نیست اما در مواردی که مقید به تعدد شده است؛ مثل فرش یا لباسی [که آب در آن نفوذ می‏کند] که متنجّس به بول شده یا اینکه شیء متنجّس، ظرفی باشد که در آن خمر خورده شده است یا موش صحرایی در آن ظرف مرده باشد یا سگ در آن ولوغ کرده باشد، تعدّد لازم است. در نتیجه نظر مرحوم سید (ره) را که فرموده است تعدد لازم نیست مطلقا، قبول نداریم چون در بعضی موارد به تعدّد شستن تصریح شده است، پس لااقل در جایی که تعدّد معتبر دانسته شده است، بین آب قلیل و آب کثیر تفاوتی نیست. البته ما یک مورد استثناء داریم که در روایت صحیحه محمد ابن مسلم آمده بود که اگر چیزی با آب جاری شسته شود، یک بار شستن کافی است لکن عرض کردیم که بین آب جاری و آب کثیر تفاوت وجود دارد.

خلاصه: مرحوم سید (ره) فرمود که در شستن متنجّس، با آب کثیر انفصال غُساله و عَصر و تعدّد لازم نیست مطلقا ولی ما برای همه این موارد استثنائاتی قائل شدیم و گفتیم که در بعضی موارد انفصال غُساله، عَصر و تعدد لازم است.

سید در ادامه مطلب دیگری می‏‏‏فرمایند که «و يكفي في طهارة أعماقه إن وصلت النجاسة إليها نفوذ الماء الطاهر فيه في الكثير و لا يلزم تجفيفه أوّلًا. نعم، لو نفذ فيه عين البول مثلا مع بقائه فيه يعتبر تجفيفه؛ بمعنى عدم بقاء مائيّته فيه، بخلاف الماء النجس الموجود فيه، فإنّه بالاتصال بالكثير يطهر، فلا حاجة فيه إلى التجفيف».[2]

مرحوم سید (ره) فرموده است که در طهارت اعماقِ متنجّس در صورتی که نجاست به عمق آن رسیده باشد، کافی است که آب در عمق آن نفوذ کند در صورتی که آب، کثیر باشد [یعنی اجسامی‏که آب در آن نفوذ می‏کند و نجاست به اعماق آن‏ها می‏رسد و ما بخواهیم عمق آن را پاک کنیم، باید کاری کنیم که آب طاهر تا عمق آن نفوذ کند] و لازم نیست که نخست، شیءِ متنجّس خشک شود. بله! اگر عین بول در شیء نفوذ کند تجفیف و خشک کردن آن لازم است؛ به نحوی که مائیت بول در شیء متنجّس باقی نماند بخلاف آب نجسی که در آن شیءِ متنجّس موجود است که آن آب به وسیله اتصال به آب کثیر پاک می‏شود و نیازی به خشک کردن ندارد.  

سؤال: آیا تجفیف شئ نجس لازم است؟ مثلاً اگر بول روی چوب ریخته باشد و تا عمق چوب نفوذ کرده باشد، آیا لازم است که نخست چوب را خشک کنیم تا مائیت بول از بین برود و بعد آن را در آب کثیر قرار دهیم تا آب به اعماق آن نفوذ کند و آب طاهر جایگزین بول شود؟

پاسخ: مرحوم سید (ره) فرموده است که در جایی که عین نجاست در شیءِ متنجّس نفوذ نکرده است، لازم نیست آن شئ نجس را خشک کنیم و همین که به آب کثیر اتصال پیدا کرد، پاک می‏شود مثل اینکه رطوبت بول یا آبی که به بول نجس شده است تا عمق چوب نفوذ کند ولی خود بول در آن شیء نفوذ نکرده باشد که اگر ماء متنجّس در شیء چوب نفوذا کرده باشد به مجرد اتصال آب کثیر با آن، پاک می‏شود. ولی اگر عین بول در شئ نفوذ کرده باشد، تجفیف آن لازم است به گونه‏ای که مائیت آن نجاست در شئ باقی نماند.

آیت الله خویی (ره) فرموده است که اگر مائیت بول باقی باشد، مانع نفوذ آبِ طاهر در شیءِ متنجّس می‏شود. ولی این کلام محل سؤال است که آیا اگر مائیت بولیه در آنجا باقی ماند و آب کثیر طاهر بخواهد در آن نفوذ کند، آیا بول مانع آن است یا نه؟

خلاصه کلام مرحوم سید (ره): ایشان فرمود که اگر عمق چیزی، نجس شده باشد و بخواهیم آن را تطهیر کنیم حتماً باید آب به داخل آن نفوذ کند لکن در اینکه خشک کردن آن نیز لازم است یا نه دو صورت متصور است؛

1- اگر عین نجس مثل بول در آن نفوذ کرده است باید نخست خشک شود سپس آب کثیر در آن نفوذ کند تا پاک شود.

2- اگر ماء متنجّس در آن نفوذ کرده باشد نیازی به خشک کردن نیست و همین‏که آب کثیر طاهر در آن نفوذ کند، پاک می‏شود.

«والحمد لله رب العالمین»