حضرت آیت الله سید هاشم حسینی بوشهری مدیر حوزه های علمیه سراسر کشور طی مصاحبه ای با خبر نگار یکی از خبرگزاری ها در جواب این سوال که حوزه چه اقداماتی تاکنون برای ملت ها انجام داده است فرمودند:در حقيقت حوزه هميشه در طول تاريخ کارايي خود را به دنيا نشان داده است.
امروز اگر در هر نقطه اي از دنيا ملاحظه بفرماييد، به ويژه بعد از انقلاب، تربيت شدگان حوزه علميه قم در همه جا حضور دارند. شما کشورهاي آسيايي، اروپايي، جنوب شرق آسيا و عربي را ملاحظه بفرماييد؛ شايد کمتر کشوري پيدا کنيد که فارغ التحصيل حوزه علميه قم در آن جا نباشد و مسجدي، پايگاهي ديني يا يک مرکز فرهنگي را اداره نکند. الان ما از بيش از صد کشور در حوزه علميه قم طلبه داريم. اين ها در طول اين سي و پنج ساله بعد از انقلاب فارغ التحصيل شدند و به کشورهاي خودشان برگشتند.
بعضي ها را خبر دارم که نقش آفريني و مردم را با معارف ديني و اسلامي آشنا مي کنند. به خاطر همين حضور طلبه هاي فارغ التحصيل حوزه علميه قم در برخي کشورها، بعضي دولت ها تنگناهايي براي ايشان ايجاد مي کنند. البته اين ها در حال جنگ با کشورها نيستند. يک رسالت ديني را دارند انجام مي دهند و رسالت ديني آنها بيان احکام، معارف و حلال و حرام الهي است. همين بحريني که الآن اسم برديد، شخصيت هايي که امروز در آن جا محور مبارزه هستند، آن هايي که جنبه رهبري مبارزه را دارند، فارغ التحصيلان نجف يا قم هستند؛ يعني نتيجه حوزه هاي علميه هستند. بنابراين هر جا طلبه اي از اين حوزه برخاسته، با توجه به آن چه از اين حوزه آموخته، مسووليت پذير بوده است و نه مسووليت گريز؛ بنابراين اين که مي فرماييد حوزه چه کار کرده است، بايد بگويم اينها خروجي هاي حوزه هستند. البته اين که ما با نام، نشان و مشخصات بگوييم ما اين جا شما را با چه اهدافي و براي چه داريم تربيت مي کنيم، به اين شکل عمل نکرديم اما همه چيز در دل اين مجموعه آموزه هايي است که طلبه هاي ما فرا مي گيرند. امر به معروف، نهي از منکر و ابلاغ دين هست.
«الَّذِينَ يُبَلِّغُونَ رِسَالَاتِ اللَّهِ وَيَخْشَوْنَهُ وَلَا يَخْشَوْنَ أَحَدًا إِلَّا اللَّهَ وَكَفَى بِاللَّهِ حَسِيبًا» اين جمله در حقيقت نشان دهنده کل وظايف حوزه هاي ماست؛ يعني هر کسي با فقه، تاريخ، تفسير و ساير معارف آشنا شود، اين زمينه ها در او ايجاد مي شود؛ يعني اساسا آشنا شدن با احکام الهي يعني آشنا شدن با يک مسووليت سنگين و مسووليت پذيري. [طُلّاب] هر جا بروند، به حسب کشور و متناسب با مخاطب و مقتضيات آن جا، به اندازه بضاعتشان آشنا مي شوند و مي دانند که چه وظيفه اي بر دوششان است و چه کاري بايد انجام بدهند.
لذا من معتقدم حوزه در اين دوره از زمان عقب نيست. امروز براي طلبه هاي ما يادگيري زبان اولويت اول محسوب مي شود. علاوه بر آن طلبه هايي که خودوش وارد اين عرصه مي شوند و با زبان عربي، انگليسي، فرانسه و زبان هاي ديگر منطقه اي و محله اي آشنا مي شوند، به عنوان يک اولويت جزو برنامه ريزي هاي خود حوزه هم هست که طلبه ها با زبان عربي آشنايي پيدا کنند و بتوانند زبان دين را به اقصي نقاط عالم منتقل کنند يعني علاوه بر طلبه هاي [خارجي] که با زبان و ادبيات خودشان با مخاطبان صحبت مي کنند، تلاش مي کنيم که طلبه هاي ايراني را براي انتقال پيام دين با زبان آشنا کنيم.
حوزه در هر دوره اي چهره هاي شاخص خود را دارد يعني اگر شما سخن از علامه طباطبايي در آن روز مطرح مي کنيد، امروز هم ما در حوزه شخصيت هايي داريم که پرورش يافته هاي مکتب علامه و مکتب امام هستند. مُنتهاي مراتب متاسفانه حجاب معاصرت يک حجاب مطرحي است. معناي حجاب معاصرت اين است که تا فردي در ميان ما زندگي مي کند و ما در کنار او هستيم، قدر او را نمي دانيم. اساسا فرهنگ جامعه ما اين شده است که وقتي چهره اي از ميان ما رخت بر بست، تازه به بيان مکارم اخلاقي و فضايل او مي پردازيم. ما عملا مثل ماهي در دريا مي مانيم که قدر آب را نمي داند. من تصورم اين است که وقتي علامه طباطبايي در ميان ما بود، جز عده خاصي که شاگردان و نزديکان او بودند و جايگاه علامه را خوب مي شناختند، شايد بقيه حوزوي ها و بقيه مردم، علامه را آن گونه که امروز او را مي شناسند، نمي شناختند. شهيد مطهري هم همين وضعيت را دارد. حجاب معاصرت سايه افکن مي شود و آن چهره هاي واقعي افراد برملا نمي شود. يک مقداري اين به خاطر اين است که خود آن ها اين مساله را دوست ندارند. به خاطر مناعت طبع، عزت نفس و بزرگواري روحي و اخلاقي اي که ايشان دارند، خيلي اجازه نمي دهند که در جامعه مطرح شوند. عده اي از ايشان هم شايد اصلا نياز نمي بينند؛ بعد که مردم مي بينند اين عنصر، اين کوه تقوا و علم از ميان آن ها رفت، همه هراسان مي شوند که کتاب هايش را دوره-دوره بخرند و تا وقتي که او بود شايد کمترين بهره اي از وجود او مي بردند.
حتي من معتقدم با تمام پر فروغي و روشنايي حضرت امام در زمان ما، براي همه آحاد جامعه آن گونه که لازم بود، شناخته نشدند.