اخبار

 

 

 

 

 

 

«الحمدلله رب العالمين و صلي‌الله علي محمد و آله الطاهرين و اللعن علي اعدائهم اجمعين»

خلاصه جلسه گذشته:

بحث مربوط به شخصی است که در اثناء نماز متوجه نجاست شده و این مسئله سه فرض دارد.

فرض اول: نمازگزار در اثناء نماز متوجه نجاست شده و علم یا احتمال می‌دهد از اول نماز تا الان با حالت نجاست نماز می‌خوانده و کل نماز را با نجاست خوانده.

فرض دوم: نمازگزار در اثناء نماز متوجه نجاست شده و یقین دارد بعضی از اجزاء نماز را با حالت نجاست اقامه کرده.

فرض سوم: نمازگزار در اثناء نماز متوجه نجاست شده و می‌داند یا احتمال می‌دهد که  الان نجس شده.

در مورد این سه فرض سه حکم وجود دارد.

الف: قول مشهور همه اقسام سه‏گانه فوق را بر صحت حمل می‌شود.[1]

دلیل قول مشهور بر فرع سوم:

مشهور در فرض سوم (در اثناء نماز متوجه نجاست شده و می‌داند یا احتمال می‌دهد که بدن با لباس وی الان نجس شده) فرمودند کهنیاز به اعاده ندارد؛ زیرا اجزاء سابقه مستند به احراز طهارت (حقیقتاً یا استصحاباً) است پس صحیح است و اجزاء لاحقه هم مستند به تحصیل طهارت (تبدیلاً یا تطهیراً) می‏باشد.

اما حکم نماز با نجاست حین التفات هم در روایت مشخص است و شارع نسبت به این مسئله صرف نظر کرده لذانجاست در این قسمت نماز بخشیده شده و لازم نیست در این قسمت طهارت وجود داشته باشد.

دلیل:

روایاتی وارد شده که دلالت دارد بر این که در اینگونه موارد نجاستی که بین نماز عارض می‌شود موجب بطلان نماز نمی‌شود و بخشیده شده است.

روایت اول:ﻋَﻦْﻣُﻌَﺎﻭِﻳَﺔَﺑْﻦِﻭَﻫْﺐٍﻗَﺎﻝَﺳَﺄَﻟْﺖُﺃَﺑَﺎﻋَﺒْﺪِﺍﻟﻠﱠﱠﻪِ(ع)ﻋَﻦِﺍﻟﺮﱡﱡﻋَﺎﻑِﺃَﻳَﻨْﻘُﺾُﺍﻟْﻮُﺿُﻮءَﻗَﺎﻝ:َ«ﻟَﻮْﺃَﻥﱠﱠﺭَﺟُﻠًﺎﺭَﻋَﻒَﻓِﻲﺻَﻠَﺎﺗِﻪِﻭَﻛَﺎﻥَﻋِﻨْﺪَﻩُﻣَﺎءٌﺃَﻭْﻣَﻦْﻳُﺸِﻴﺮُﺇِﻟَﻴْﻪِﺑِﻤَﺎءٍﻓَﺘَﻨَﺎﻭَﻟَﻪُﻓَﻘَﺎﻝَﺑِﺮَﺃْﺳِﻪِﻓَﻐَﺴَﻠَﻪُﻓَﻠْﻴَﺒْﻦِﻋَﻠَﻰﺻَﻠَﺎﺗِﻪِﻭَﻟَﺎﻳَﻘْﻄَﻌْﻬَﺎ»[2]

از امام صادق (ع)سوال شد، آیا خون دماغ درنماز موجب بطلان نماز است؟ حضرت (ع)فرمودند: اگر کسی در نماز خون دماغ شده و برایش آب برای تطهیر مهیا است و یا کسی بتواند دماغ او را تطهیر کند در صورتی که از قبله منحرف نشود و بنا بر ادامه نماز بگذارد و نماز را قطع نکند نمازش صحیح است. یعنی با شستن خون در حال نماز و حفظ حالت نماز، نمازش صحیح است.

شخص طهارت داشته و حین نماز دماغش خون آمده و در وسط نماز نجس شده حضرت (ع) فرموده‏اند: با شستن محل نجس شده نمازش را ادامه بدهد و نمازش صحیح است. از این روایت استفاده می‏شود که حضرت (ع) هم التفات به نجاست حین نماز داشته و حکم به صحت آن کرده است.

روایت دوم:ﻋَﻦْﺯُﺭَﺍﺭَﺓَﻗَﺎﻝ:َﻗُﻠْﺖُﺃَﺻَﺎﺏَﺛَﻮْﺑِﻲﺩَﻡُﺭُﻋَﺎﻑٍﺃَﻭْﺷَﻲْءٌﻣِﻦْﻣَﻨِﻲٍّﺇِﻟَﻰﺃَﻥْﻗَﺎﻝَﺇِﻥْﺭَﺃَﻳْﺘُﻪُﻓِﻲﺛَﻮْﺑِﻲﻭَﺃَﻧَﺎﻓِﻲﺍﻟﺼﱠﱠﻠَﺎﺓِﻗَﺎﻝ: «ﺗَﻨْﻘُﺾُﺍﻟﺼﱠﱠﻠَﺎﺓَﻭَﺗُﻌِﻴﺪُﺇِﺫَﺍﺷَﻜَﻜْﺖَﻓِﻲﻣَﻮْﺿِﻊٍﻣِﻨْﻪُﺛُﻢﱠﱠﺭَﺃَﻳْﺘَﻪُﻭَﺇِﻥْﻟَﻢْﺗَﺸُﻚﱠﱠﺛُﻢﱠﱠﺭَﺃَﻳْﺘَﻪُﺭَﻃْﺒﺎًﻗَﻄَﻌْﺖَﻭَﻏَﺴَﻠْﺘَﻪُﺛُﻢﱠﱠﺑَﻨَﻴْﺖَﻋَﻠَﻰﺍﻟﺼﱠﱠﻠَﺎﺓِﻟِﺄَﻧﱠﱠﻚَﻟَﺎﺗَﺪْﺭِﻱﻟَﻌَﻠﱠﱠﻪُﺷَﻲْءٌﺃُﻭﻗِﻊَﻋَﻠَﻴْﻚَﻓَﻠَﻴْﺲَﻳَﻨْﺒَﻐِﻲﺃَﻥْﺗَﻨْﻘُﺾَﺍﻟْﻴَﻘِﻴﻦَﺑِﺎﻟﺸﱠﱠﻚﱢﱢ»[3]

زاره می‏گوید: به امام صادق (ع) عرض کردم: به لباسم خون یا منی اصابت کرده اگر این نجاست را در حال نماز ببینم تکلیفم چیست؟ امام (ع)فرمود: اگر در ابتداینماز شک به نجاست کرده بودی و بعد نجاست را دیدی،نماز را نقض می‌کنی و اعاده می‌کنی و اگر بدون شک نماز را شروع کردی و سپس در اثناء نماز نجاست را دیدی، نماز را فعلاً قطع می‌کنی (منظور از قطع کردن نماز باطل کردن نماز نیست) و در حال نماز کسب طهارت می‌کنی یعنی نجاست را بر طرف می‏کنی (البته کاری که منافی نماز است نباید انجام شود) و نماز را ادامه می‌دهی. چون ممکن است بدن یا لباس تو الان نجس شده و قبل از آن با طهارت بوده‏ای لذا لازم نیست یقین قبلی را با شک نقض کنی.

این روایت دال بر این است که نجاست در اثناء نماز ضرر به نماز نمی‌زند و امام (ع) متوجه این معنا است که نجاست در حین نمازضرری به نماز نمی‌زندچون قبلش با طهارت بوده و بعدش هم کسب طهارت می‌کند و حین الالتفات هم اشکالی ندارد. زیرا امام تعلیل آورد «ﻟَﻌَﻠﱠﱠﻪُﺷَﻲْءٌﺃُﻭﻗِﻊَﻋَﻠَﻴْﻚ» وبا استصحاب نماز را صحیح می‌داند.

روایت سوم:ﺣَﻤﱠﱠﺎﺩٍﻋَﻦِﺍﻟْﺤَﻠَﺒِﻲﱢﱢﻋَﻦْﺃَﺑِﻲﻋَﺒْﺪِﺍﻟﻠﱠﱠﻪِ(ع)ﻗَﺎﻝَﺳَﺄَﻟْﺘُﻪُﻋَﻦِﺍﻟﺮﱠﱠﺟُﻞِﻳُﺼِﻴﺒُﻪُﺍﻟﺮﱡﱡﻋَﺎﻑُﻭَﻫُﻮَﻓِﻲﺍﻟﺼﱠﱠﻠَﺎﺓِﻓَﻘَﺎﻝَ:«ﺇِﻥْﻗَﺪَﺭَﻋَﻠَﻰﻣَﺎءٍﻋِﻨْﺪَﻩُﻳَﻤِﻴﻨﺎًﻭَﺷِﻤَﺎﻟًﺎﺃَﻭْﺑَﻴْﻦَﻳَﺪَﻳْﻪِﻭَﻫُﻮَﻣُﺴْﺘَﻘْﺒِﻞُﺍﻟْﻘِﺒْﻠَﺔِﻓَﻠْﻴَﻐْﺴِﻠْﻪُﻋَﻨْﻪُﺛُﻢﱠﱠﻟْﻴُﺼَﻞﱢﱢﻣَﺎﺑَﻘِﻲَﻣِﻦْﺻَﻠَﺎﺗِﻪِﻭَﺇِﻥْﻟَﻢْﻳَﻘْﺪِﺭْﻋَﻠَﻰﻣَﺎءٍﺣَﺘﱠﱠﻰﻳَﻨْﺼَﺮِﻑَﺑِﻮَﺟْﻬِﻪِﺃَﻭْﻳَﺘَﻜَﻠﱠﱠﻢَﻓَﻘَﺪْﻗَﻄَﻊَﺻَﻠَﺎﺗَﻪُ»[4]

راوی می‏گوید: درباره شخصی کهحین نماز خون دماغ شده از امام صادق (ع)سوال کردم،حضرت (ع)فرمودند: اگر قدرت بر آب دارد یعنی در کنارش یا جلویش آبی است کسب طهارت می‌کند (در صورتی که منافی نماز را انجام ندهد مثلاً پشت به قبله نشود) و نماز را ادامه می‌دهد؛ ولیاگر قدرت بر آب ندارد و آبی نزدیکش نیست و قدرت بر طهارت ندارد و یا منجر به ارتکاب منافی نماز می‏شود نمازش باطل است.

این روایت ظهور دارد در اینکه خون دماغ موجب بطلان نماز نمی‌شود و بر نمازگزار واجب است آن موضع را تطهیر کند و سپس نماز را ادامه دهد و این تطهیر مشروط است به اینکه منافات نماز مثل فعل کثیر را انجام ندهد.

نتیجه: نمازگزار در اثناء نماز متوجه نجاست شده و می‌داند یا احتمال می‌دهد که  الان نجس شده، چنین نمازی در سعه وقت با کسب طهارت صحیح و در ضیق وقت هم به طریق اولی صحیح است. در اینجا معلوم می‏شود بین طهارت خبثی و طهارت حدثی فرق است؛زیرا در حدث نماز مطلقا باطل است؛ مثلا اگر در اثناء نماز فهمید وضو ندارد نماز باطل است.

دلیل قول مشهور بر فرع اول:

مشهور برای اثبات مدعی خود تمسک کرده‌اند به فحوای ادله‌ای که دلالت می‌کرد بر اینکهاگر انسان جاهل به موضوع باشد و کل نماز را با حالت نجاست بخواند به صحت نماز او حکم می‏شودهر چند کل نماز با حالت نجاست خوانده شده، به فحوی آن ادله، اینجا که بخشی از نماز با حالت نجاست انجام شده به اولویت قطعی حکم به صحت صلاه می‌کنیم؛ زیرا قسمت اول را با جهل به موضوع نماز خوانده و قسمتبعد را هم با طهارت خوانده پس به طریق اولی نمازش صحیح است.

«والحمد لله رب العالمین»