|
بسمه تعالی مشروح خطبه های نماز جمعه حضرت آیت الله حسینی بوشهری مورخ 94/01/14 خطبه شماره 100 |
خطبه اول
السلام علیک یا حجة الله، السلام علیک یا بقیة الله فی ارضه، السلام علی المهدی الذی وعد الله عزّوجلّ أن یملأ به الأرض عدلاً و قسطاً کما ملئت ظلماً و جوراً
أعوذ بالله من الشیطان الرجیم
بسم الله الرحمن ارحیم
الحمدلله نحمده و نستعینه و نستغفره و نستهدیه و نؤمن به و نتوکل علیه و نعوذ بالله من شرور انفسنا و من سیئات اعمالنا و نشهد ان لا اله الا الله وحده لا شریک له و نصلّی و نسلّم علی حبیبه و نجیبه و خیرته فی خلقه حافظ سرّه و مبلغ رسالاته بشیر نعمته و نذیر نقمته سیدنا و نبینا حبیب اله العالمین ابی القاسم محمد (ص)و علی آله الطیبین الطاهرین المعصومین المکرمین و الهداة المهدیین: و اللعن الدائم علی اعدائهم اجمعین من الآن الی قیام یوم الدین.
عباد الله اوصیکم و نفسی بتقوی الله؛
قال رسول الله (ص): «إِنَّكُمْ إِلَى أَزْوَادِ التَّقْوَى أَحْوَجُ مِنْكُمْ إِلَى أَزْوَادِ الدُّنْيَا»[1]؛
بندگان خدا خودم و شما را به تقوای الهی سفارش میکنم. پیامبر اکرم (ص) اینگونه به ما سفارش میکنند که شما مردم به زاد و توشه تقوا برای سرای جاودانی بیشتر نیازمند هستید تا توشههای دنیایی. توشههای دنیایی پایان پذیر است و با مرگ انسان دیگر رابطه انسان قطع میشود. مال و اموال بین ورثه تقسیم میشود اما آنچه تقسیم نمیشود بهرههایی است که انسان در این دنیا برده و زمینه را برای حیات اخروی فراهم کرده است.
اصول حاکم بر روابط اجتماعی
مسئولیت پذیری و مسئولیت گریزی انسان
در خطبه اول سخن ما پیرامون اصول حاکم بر روابط اجتماعی بود. بحث به اینجا رسید که یکی از مسئولیتهای مهم انسان، مسئولیت پذیری است که دارای شاخههای مختلفی بود. یکی از اقسام آن مسئولیت پذیری انسان در برابر دیگران بود. گفته شد که زمامداران در یک نظام دینی و اسلامی دارای مسئولیتهایی هستند. یکی از مسئولیتهای مهم در رابطه با مردم است که چگونه با مردم تعامل کنند و به فکر زندگی مردم باشند. یکی دیگر مسئولیت در رابطه با بیت المال بود که در خطبه گذشته پیرامون آن سخن گفتیم. امروز هم به یکی دوتا از مسئولیتهایی که بر دوش انسان نسبت به دیگران هست اشاره میکنیم.
یکی در رابطه با مسئولیت زمامداران. در رابطه با کارمندانی که انتخاب میکنند. کسانی که برای مسئولیتهای اجرایی تحت نظر خود انتخاب میکنند. نگاه اسلام به شایسته سالاری است. نباید حب و بغضها و دوستیها، سلیقهها و قرابتها و خویشاوندیها ملاک عمل قرار گیرد در انتخاب کسانی که میخواهند در یک نظام دینی و اسلامی مشغول به کار شوند و لذا کسانی که در پستهایی گمارده میشوند که لیاقت لازم را ندارند، از کاردانی و کارایی لازم برخوردار نیستند شدیداً مورد نکوهش و سرزنش اولیای دین قرار گرفته است.
امروز هم مروری خواهیم داشت به کلمات نورانی امیر بیان وجود مقدس امیرمؤمنان (ع) در نامههایی که به عمال و کارگزارانشان نوشتند و برای آنها تعیین تکلیف کردند. حضرت تعبیری به مالک اشتر نخعی دارند که میتواند تابلوی تمام نمایی برای همه مسئولان ما باشد که گزینشها و انتخابها بر این محورها و مدارها در حقیقت تحقق پیدا کند.
حضرت امیر (ع) میفرمایند: «ثُمَّ انْظُرْ فِي أُمُورِ عُمَّالِكَ وَ اسْتَعْمِلْهُمْ اخْتِيَاراً وَ لَا تُوَلِّهِمْ مُحَابَاةً وَ أَثَرَةً فَإِنَّهُمَا جِمَاعٌ مِنْ شُعَبِ الْجَوْرِ وَ الْخِيَانَةِ»؛ در امور کارمندانت دقت کن بعد از آزمایش آنها را به کار بگمار و صرفاً میل شخصی تو و بدون مشورت با دیگران ملاک عمل برای تو نباشد زیرا اگر ملاک میل شخصی و علاقه شخصی تو در انتخاب مسئولان بدون اینکه از مشورت دیگران استفاده کنی، باشد این کار نوعی خیانت به جامعه اسلامی است. به انسانی مسئولیت دادهای که از آن توان لازم برخوردار نیست. این اصول حاکم بر روابط اجتماعی است.
چه کسانی را برای اداره جامعه انتخاب کنیم؟ حضرت در ادامه میفرمایند: «وَ تَوَخَّ مِنْهُمْ أَهْلَ التَّجْرِبَةِ وَ الْحَيَاءِ مِنْ أَهْلِ الْبُيُوتَاتِ الصَّالِحَةِ وَ الْقَدَمِ فِي الْإِسْلَامِ الْمُتَقَدِّمَةِ فَإِنَّهُمْ أَكْرَمُ أَخْلَاقاً وَ أَصَحُّ أَعْرَاضاً وَ أَقَلُّ فِي الْمَطَامِعِ إِشْرَافاً وَ أَبْلَغُ فِي عَوَاقِبِ الْأُمُورِ نَظَراً» این شاخصهها، شاخصه گزینش در انتخاب افرادی باشد که در جامعه دینی میخواهند خدمت کنند، با تجربه باشند چون کسانی که تجربه کافی ندارند مدتی باید بگذرد و کار را خراب کنند. کسانی که در جامعه دینی میخواهند کار کنند باید اهل حیا باشند؛ عفت و پاکدامنی در زندگیشان باشد؛ از خانوادههای پاک و صالح باشند؛ افرادی دارای اصالت خانوادگی باشند. حضرت میفرمایند: اینها را در یک مجموعه کارگزاران انتخاب کن.
بعد میگوید: اینها تبعاً اخلاقشان بهتر است و جایگاه اینها جایگاه بالاتری است. آبروی اینها محفوظ میماند و کمتر طمع میورزند و سوء استفاده نمیکنند. اینها دور اندیشند و عواقب کار را نگاه میکنند و بعد دست به اقدام میزنند.
ببینید اینکه گفته میشود اسلام ما برنامه زندگی و دنیایی را برای جامعه اسلامی در نظر گرفته است تنها نگاه اخروی ندارد. برای اداره یک جامعه اسلامی این چنین موشکافانه امیرالمؤمنین دستور میدهد. اینها نکات کلیدی در فرمایشات حضرت است.
بعد نکتهای جالب میفرمایند؛ فرمود: به کارمند برسید و حقوق کافی به او بدهید که هم به وضع خودش سر و سامان دهد و هم طمع در بیت المال نکند. اگر کارمندان شما حقوق کافی و مکفی نداشته باشند و دست درازی به بیت المال بکنند نتایج و عواقب شومش به شما برمیگردد. تعبیر وجود نازنین امیرالمؤمنین (ع) این است: «ثُمَّ أَسْبِغْ عَلَيْهِمُ الْأَرْزَاق»؛ رزق و روزی فراوانی در اختیارشان قرار بده. «فَإِنَّ ذَلِكَ قُوَّةٌ لَهُمْ عَلَى اسْتِصْلَاحِ أَنْفُسِهِم». یک توان میدهد که بتوانند خودشان را سامان دهی کنند «وَ غِنًى لَهُمْ عَنْ تَنَاوُلِ مَا تَحْتَ أَيْدِيهِم»؛ اینها را بی نیاز میکند که حالا مقداری پول و امکانات که در اختیارشان است دست اندازی به این پولها بکند و بعد میگوید اگر فردا مخالفتت را کردند تو حجت داری که بگویی چه دردت بود که دست درازی به بیت المال کردی؟ «وَ حُجَّةٌ عَلَيْهِمْ إِنْ خَالَفُوا أَمْرَكَ أَوْ ثَلَمُوا أَمَانَتَك»؛ این کار تو یک حجت و برهان بر اینها است و اگر فردا خیانت در امانت کردند میتوانی با برهان محکم با اینها برخورد کنی.
این کلام نورانی حضرت به عنوان یک اصل حاکم در روابط اجتماعی برای انتخاب کارمند و کارگزار میتواند ملاک و معیار باشد.
پس بنابراین شاخصهای لازم را داشته باشند و حقوق مکفی در اختیار اینها قرار بگیرد تا دست اندازی نکنند در عین حال اینها را هم رها نکنند. نظارت دقیق روی رفتار کارمندانت داشته باش که دچار مشکل نشوند. خیال نکنند که حاشیه امن پیدا کردهاند و به این بسنده نمیکنند و میفرمایند: بگونهای عمل نکن که اینها احساس حاشیه امن کنند و در سایه حاشیه امن دست به هر کاری بزنند. لذا میفرمایند: «ثُمَّ تَفَقَّدْ أَعْمَالَهُمْ» کارهایشان را زیر نظر قرار بده «وَ ابْعَثِ الْعُيُونَ مِنْ أَهْلِ الصِّدْقِ وَ الْوَفَاءِ عَلَيْهِم» و انسانهای را بگمار که کار اینها را نظاره گر باشند و آنها نیز انسانهای راستگویی باشند. بدون دلیل نسبت دروغ به اینها نبندند.
اینها نکات مهمی است: «فَإِنَّ تَعَاهُدَكَ فِي السِّرِّ لِأُمُورِهِمْ حَدْوَةٌ لَهُمْ عَلَى اسْتِعْمَالِ الْأَمَانَةِ وَ الرِّفْقِ بِالرَّعِيَّةِ وَ تَحَفَّظْ مِنَ الْأَعْوَانِ»[2]؛ اگر این توجه و عنایت و نظارت از ناحیه تو باشد دو اتفاق مهم میافتد. اتفاق اول این است که اینها در امانت خیانت نمیکنند، چون میدانند که مراقب دارند و دوم چون میدانند تحت نظرند، رفق و مدارا نسبت به مردم انجام میدهند و بیخود حریم مردم را نمیشکنند. بی اعتنایی به مردم نمیکنند. پاسخ تند به مراجعه کننده نمیدهند. میدانند که اعمالش روز به روز مدّ نظر مسئل بالاتر است و لذا ارتباط آنها با مردم صمیمی خواهد شد.
اینها نگاه بلند و ارزشمند امیرالمؤمنین (ع) است که اینها باید مورد توجه و عنایت ما قرار بگیرد و بر اساس آن رفتاری درست در جامعه اسلامی ما به وجود بیاید.
از این بحث عبور میکنیم و بحث دیگری را دنبال میکنیم که در خطبههای بعد به صورت مستوفی به آن خواهم پرداخت.
مسئولیت در برابر خانواده
مسئولیت بین زن و شوهر
مسئولیت دیگری که در یک جامعه اسلامی به عنوان اصول حاکم بر روابط اجتماعی است، مسئولیت در برابر خانواده است. اولین مسئولیت، مسئولیتی است که بین زن و شوهر وجود دارد که باید بینشان ارتباط عاطفی، صمیمی و همراه با محبت برقرار باشد. نباید فاصله و جدایی بین زن در خانواده و شوهر در خانواده اتفاق بیفتد که در تربیت فرزندان هم نقش منفی خواهد داشت. اگر فرزندی از مدرسه و دانشگاه برمیگردد و ببیند فضای خانواده یک فضای خفقان است، این بچه در چه فضایی رشد خواهد کرد و تربیت خواهد شد؟
متأسفانه مسئله ارتباط بین زن و شوهر از مسائل مهمی است که در جامعه ما مورد غفلت قرار میگیرد؛ اولاً: مسئله ازدواج تبدیل شده به یک فاصله زمانی که خلاف دستورات قطعی اسلامی است. سن ازدواج بالا رفته و شرایط ازدواج شکل خاصی پیدا کرده است که این خلاف نظر اسلام است.
و بعد متأسفانه آنچه سوگمندانه باید گفت: امروز ازدواج غیر قانونی و غیر شرعی در بعضی از جوامع که جلوی آن باید گرفته شود و فرهنگ سازی شود و تذکر داده شود. امروز یک واژهای در جامعه ما تحت عنوان ازدواج سفید مطرح شده که از هر سیاهی سیاهتر است یعنی بدون ضابطه منظم و قانون شرعی، یک زن و مردم نامحرم زیر یک سقف با هم زندگی میکنند تحت عنوان ازدواج سفید. اینها رهاوردهای ننگین دنیای غرب است که متوجه جامعه اسلامی ما شده و جوان مسلمان ما تحت عنوان ازدواج سفید در خانههای آن شکلی زندگی میکنند.
ثانیاً: کسانی هم که تن به ازدواج میدهند (شما آمار را نگاه کنید) متأسفانه تبدیل به طلاق میشود. امروز گفته میشود: «طلاق توافقی»؛ با افتخار و سربلندی طلاق میگیرند که این طلاق مذمومترین مسائل در قانون دینی ما و شرعی ما است. گاهی از اوقات هم در یک خانه زندگی میکنند ولی میگویند طلاق دادهایم. این چه فضایی است که در جامعه دینی ما ایجاد شده است؟ روحانیت و متدینین و دستگاههای تبلیغاتی ما مسئولیت سنگینی دارند. اینها آسیبهای جامعه ما است که اگر به موقع رسیدگی نشود فراگیر خواهد و شد و بعد نه از تاک نشان میماند و نه از تاک نشان.
دعای پایانی خطبه اول
«إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ وَ إيتاءِ ذِيالْقُرْبى وَ يَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ الْبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُون»[3]
پروردگارا ما را با آموزههای دینت و با وظایف سنگین دینت آشنا بگردان؛ در فرج مولایمان تعجیل فرما؛ روح بلند رهبر فقیدمان عالی است اعلی بگردان؛ به سکاندار بزرگ کشتی انقلابمان رهبر فرزانه انقلابمان عزت،سلامت، سربلندی و اقتدار بیشتر عنایت بفرما؛ به مراجع بزرگوار تقلید طول عمر عنایت بفرما؛ به عالمان دینمان و خدمتگذاران مکتب توفیق خدمت عنایت بفرما؛ به مسئولین نظام اسلامی در راه خدمتگذاری به مردم خوب کشور توفیق بیشتر عنایت بفرما؛ به خانواده شهدا صبر و اجر کرامت بفرما؛ به جانبازانمان سلامت، به رزمندگانمان پیروزی، به آزادگانمان عزت، به بانوانمان عفت، به عالمانمان توفیق عمل، به بازاریان ما انصاف عنایت بفرما؛ پروردگارا از تو ملتمسانه میطلبیم کشور عزیز اسلامس ما نیاز به رحمت تو دارد نزولات آسمانی و باران رحمتت را به عزت و جلالت به کبریائیت، شامل حال این ملت بگردان.
إنّ أحسن الحدیث و ابلغ الموعظة کتاب العزیز
اعوذ بالله من الشیطان الرجیم
بسم الله الرحمن الرحیم
«إِنَّا أَعْطَیْنَاکَ الْکَوْثَرَ * فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَانْحَرْ * إِنَّ شَانِئَکَ هُوَ الأبْتَرُ»
صدق الله العلیّ العظیم
خطبه دوم
السلام علیک یا بنت رسول الله السلام علیک یا بنت ولی الله السلام علیک یا اخت ولی الله السلام علیک یا فاطمة یا بنت موسی بن جعفر اشفعی لنا فی الجنة فإنّ لک عند الله شأناً من الشأن
اعوذ بالله من الشیطان الرجیم
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله رب العالمین بارئ الخلائق اجمعین ثم الصلاة و السلام علی سیدنا و نبینا حبیب اله العالمین، ابی القاسم محمد6 و علی آله الطیبین الطاهرین، اللهم صلّ و سلم علی مولانا امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب و علی فاطمة الزهراء سیدة نساء العالمین و علی الحسن و الحسین سیدی الشباب اهل الجنة و علی علی بن الحسین زین العابدین و امام العارفین و علی محمد بن علیٍّ الباقر و علی جعفر بن محمد الصادق و علی موسی بن جعفر الکاظم و علی علیٍّ ابن موسی الرضا المرتضی و علی محمد بن علی الجواد و علی علی بن محمد الهادی و علی الحسن بن علی الزکیّ العسکری و علی الحجة القائم المهدی. حججک علی عبادک و امنائک فی بلادک بهم نتولی و من اعدائهم نتبرئُ الی یوم القیامة.
عباد الله اوصیکم و نفسی بتقوی الله؛
قال رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم: «التَّقْوَى أَنْ يَتَّقِيَ الْمَرْءُ كُلَّ مَا يُؤْثِمُهُ»[4]؛
بندگان خدا خودم و شما را به تقوای الهی سفارش میکنم. پیامبر اکرم (ص) فرمود: میدانید تقوی به چه معناست؟ تقوا آن است که انسان را از هر آنچه که او را به سوی گناه سوق میدهد، دور کند. یعنی کاری کنیم در زندگی که ما به سمت گناه نرویم. اگر کاری کردیم که به سمت گناه نرفتیم این تقوی است. اگر دیدید یک شبانه روز بر شما گذشت و به سمت گناه زبان شما جاری نشد و گوش و چشم شما دست و پای شما و نیست شما به سمت گناه نرفت، بدانید که برخوردار از نعمت بزرگ تقوای الهی هستید.
بیان مناسبتها
در خطبه دوم به بیان مناسبتها و نکاتی چند اشاره میکنم.
اول دو تشکر: تشکر اول از شما مردم خوب و همه کسانی که صدای مرا میشنوند به مناسبت حرمت گزاری شما مردم در ایام نوروز امسال نسبت به صدیقه طاهره فاطمه زهرا(س). نشان دادهاید که هر موقع ما حرمت اهل بیت را پاس بداری، حرمت صدیقه طاهره را پاس بداریم حسن عاقبت پیدا خواهیم کرد. امسان در عینی اینکه مردم دید و بازدید و مسافرتها را رفتند ولی آنچه ما شنیدیم حرمت گزاری نسبت به خاندان پیامبر بود که جای تشکر دارد.
تشکر دوم از همه دست اندر کاران و کسانی که زمینه رفاه مردم و آسایش و امنیت مردم را در این ایام از شروع سال فراهم کردند. البته بعضی چشمگیرتر است فعالیتشان مثل پلیس که در راهها و مسیرهای مختلف راهنمایی و مراقبت میکردند. باعث شدند درصد تصادفات کاهش یابد.
امروز روز وفات حضرت ام البنین است. مادر چهار شهید؛ مادر قمر بنی هاشم ابالفضل العباس و هم همسر شهید و امروز به عنوان روز تکریم از مادران و همسران شهدا نامگزاری شده است. حقیقتاً کار درستی است. ام البنین الگوی یک بانوی موفق است که هم نقش مادر شهید را به خوبی ایفا کرد و هم نقش همسر شهید. وظیفهای که ما داریم در مقابل خانواده شهدا این است که نگذاریم اینها در پیچ و خمهای زندگی گرفتار شوند.
مناسبت دیگری که وجود دارد مناسبت 12 فروردین است که گذشت. 12 فروردین روز جمهوری اسلامی است. ما در تاریخ انقلابها کمتر رهبری را سراغ داریم که بعد از پیروزی انقلاب با فاصله حدود پنجاه روز فراخوان عمومی کند و همه پرسی عظیمی را برگزار کند و اعلام کند که شما مردم مختار هستید به هر چیزی که میخواهید رأی دهید ولی رأی من جمهوری اسلامی است. این اعتماد به نفس بالا میخواهد که این اعتماد به نفس بالا در حضرت امام (ره) در اوج خودش بود و یاد این روز غیر از آنچه که قرآن میگوید «وَ ذَكِّرْهُمْ بِأَيَّامِ اللَّهِ»[5] و دوازده فروردین از ایام الهی بود.
نکته مهم این بود که نظام مقدس جمهوری اسلامی یک نظام مردم سالار دینی است. شما از آن انتخابات همه پرسی جمهوری اسلامی گرفته تا امروز معمولاً ما انتخابات متعددی را برگزار کردهایم و به دنیا نشان دادهایم که اسلام با مردم بهترین ارتباط را دارد و جمهوری اسلامی اساساً این دو واژه جدا از هم نیستند که کنار هم قرار گرفته باشند و ما الفتی بین اینها ایجاد کرده باشیم. مردم ما چون مسلمانند نظامی را که میخواهند، نظام جمهوری اسلامی میخواهند.
رهبر بزرگوار انقلابمان امسال را به عنوان سال دولت و ملت، همدلی و هم زبانی نام گزاری کردند. این اقدام بسیار هوشمندانه بود. اگر کسی شرایط داخلی و خارجی و بین المللی ما را به خوبی رصد کند و بداند حکمت این نام گزاری روشن میشود. رهبر معظم انقلاب اسلامی فرمودند ما در شرایطی قرار داریم که از آن به پیچ تاریخی تعبیر کردهاند و نیاز به یک عظم جدی و ملی است. دولت به عنوان کارگزار و ملت به عنوان کارفرما. بین اینها باید صمیمت و همدلی باشد تا بتوانند گامهای بزرگ برداند. کارگزاران این ملت باید خواستههای ملت را در صحنه اجرایی کشور پیاده کنند و ملت هم همان گونه که تاکنون ثابت کردهاند، پشتیبان خوبی باشند. اعتماد متقابل در میان اینها وجود داشته باشد.
اگر ملت گاهی انتقاد میکند، این انتقادها نباید حالت تخریب به خودش بگیرد و دولت هم نباید از انتقادات خیر خواهانه بر افروخته شود بلکه اینها با هم کار کنند همدل و همزبان و مکمّل یکدیگر باشند. این شرط اساسی برای پیشرفت و موفقیت یک کشور است. اگر چنین اتفاقی در یک فضای جامعه اسلامی بیفتد اقتصاد ما رشد میکند و تکیه به مردم میشود و از تمام ظرفیتهای مردم خوب استفاده و بهره برداری میشود. این فلسفه این نام گزاری بود. ما در مقابل تهدیدها و تحریمها این همدلی و همزبانی را نیاز داریم و رهبر عزیزمان با این پیش بینی و درایت امسال را به این نام، نام گزاری کردند.
نکته دیگری که باید اشاره کنم مسئله هستهای است. این چند روز گذشته کاملاً در فضای کار قرار گرفتهاید. حدود سیزده سال است که ما درگیر بحث هستهای هستیم. تهدیدهای دشمنان فراوان است. ولی جمهوری اسلامی و ملت ما نشان داده است که حرکت او یک حرکت منطقی است و بر اساس اخلاق و منطق عمل میکند و تیم مذاکره کننده ما در طول این 9 روز هم من از تلاششان تشکر میکنم.
بیانه مشترکی دیشب صادر شد و به اطلاع رسانهها رسید. نکاتی وزیر خارجه ما مطرح کرد و نکاتی مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا مطرح کرد که البته طبق معمول و همیشگی میبینیم تفاوتهایی بین آنچه مسئولان ما مطرح میکنند و بین آنچه که آنها مطرح میکنند، وجود دارد. منتهی من فعلاً کاری به اینها ندارم چون فعلاً یک بیانیه بود این بیانیه به تعبیر وزیر خارجه ما الزام آور نیست صرف بیانیه سه ماه دیگر در تیرماه بنا شده است که توافق نامه جامع بر اساس راه حلهایی که در این بیانیه مشترک پیش بینی شده است توافق نامه جامع نوشه شود.
بنده حدود پنج نکته کلیدی میخواهم عرض کنم که مسئولان سیاست خارجی ما، دست اندر کاران مذاکرات که مورد حمایت رهبر عزیز و مردم عزیز هستند این نکات را در هنگامی که میخواهند توافق نامه جامع بنویسند و امضا کنند مورد لحاظ قرار دهند:
نکته اول این است که همانطور که رهبر هم فرمودند باید تحریمها همزمان لغو شود یعنی زمانی که توافق نامه نوشته شد، جزء توافق نامه باشد نه به عنوان نتیجه توافق نامه.
نکته دوم توافق نامه را دست اندر کاران باید شفاف بنویسند، تفسیرهای مختلف و روایتهای مختلف نداشته باشد. وزیر خارجه ما چیزی نگوید و وزیر خارجه آمریکا سخن دیگری بگوید. کلمه به کلمه و جمله به جمله باید توافق نامه شفاف و روشن باشد.
بحث توقف و برگشت ناپذیری را هرگز ما نمیپذیریم. بالاخره مسئله انرژی هستهای رو به تکامل باید باشد. توقف معنا ندارد. این هم نکته بسیار مهمی است. نگویند اینجا توقف کنید و ایران اسلامی حق هیچ گونه پیشرفتی در اینجا ندارد. آب سنگین راکتور اراک باید حفظ شود.
مسئله ماقبل آخری که باید به آن اشاره کنم این است که تعداد سانتیفیوژهایی که میخواهند برای ما باقی بگذارند هر تعدادی که میخواهند باقی بگذارند اینها باید نیاز صنعتی ما را و مسئله تولیدات دیگری که ما باید داشته باشیم را مدّ نظر قرار دهیم. همانطور که رهبر عزیزمان فرمودند ما دنبال سلاح هستهای نیستیم و خودشان هم میدانند ولی نیازهای صنعتی ما را باید برآورده کند.
آخرین نکته که خیلی مهم است این است که دست اندرکاران تیم مذاکره برای هر تعهدی که میدهید از طرف مقابل تضمین بگیرید. اگر تضمین نگرفتید فردا ممکن است به شکل دیگری تعبیر و تفسیر کنند.
اما چند نکته دیگر هم وجود دارد یکی جریان یمن است که سوگمندانه باید گفت با هزار تأسف که یک کشور اسلامی همسایه به کشوری مستقل حمله میکند. صدها نفر به شهادت رسیدند و زخمی و آواره شدند. بیمارستانها و خانهها آواره شده است. مراکز نظامی و اقتصادی از بین رفته است. هم پیمانانی هم با آنها همراهی کردهاند. نمیدانم با چه ملاکی؟ آیا ملت ها حق انتخاب ندارند؟ باید با ابر قدرتها هماهنگی کنند؟ جمعیتی را که دیدی زیر بمبارانها آمدند و راهپیمایی کردند. ما معتقدیم ملت یمن ملت مقاومی است و ایستادگی خواهد کرد و آنی که ضرر و زیان خواهد کرد کشورهایی است که با چراغ سبز آمریکا وارد این میدان شدند و قبل از اینکه دیگران آسیب ببینند، خودشان در این باتلاق گرفتار خواهند شد.
در رابطه با عراق هم خوشبختانه شنیدید که تکریت آزاد شد و مردم عراق احساس خوشحالی کردند و ما هم خوشحالیمان را پنهان نمیکنیم. ما خواهان استقلال عراق هستیم. خواهان عزت مردم عراق هستیم. تمام توطئهها و مسائلی که مطرح میشود برای خدشهدار کردن دولت ما و دولت عراق ان شاء الله نقش بر آب خواهد شد. ما از روز اول در کنار مردم عراق بودهایم. آن روزی که تروریستها به جان مردم عراق افتادند ما در کنار مردم عراق بودیم و تا پیروزی نهایی در کنار مردم و ملت عراق باقی خواهیم ماند.
و آخرین جمله یادی کنم از مرحوم آیت الله شهید سید محمد باقر صدر و خواهر فاضله ایشان بنت الهدی که به دست رژیم بعثی عراق به شهادت رسید آن هم با آن شرایط. او دلباخته انقلاب و امام بود روحش شاد.
دعای پایانی خطبه دوم
«إِنَ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ وَ إيتاءِ ذِي الْقُرْبى وَ يَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ الْبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُون»[6]؛
«رَبَّنا آتِنا فِي الدُّنْيا حَسَنَةً وَ فِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النَّار»[7]
پروردگارا در فرج مولایمان تعجیل فرما؛ توطئه دشمنان را به خودشان برگردان؛ به امام راحلمان روح و رضوان عنایت فرما؛ به رهبر فرزانه انقلاب ما این سکان دار کشتی انقلاب عزت بیشتر کرامت فرما؛ به مراجع بزرگوار مان سلامت و طول عمر عنایت فرما؛ به خدمتگذاران مردم خدمت بیشتر عنایت فرما؛ پروردگارا از تو میطلبیم نسل جوان ما و این امیدهای آینده ما را با مکتب و دین آشناتر بگردان؛ به خانوده مکرم شهیدانمان صبر و اجر کرامت بفرما؛ نیروهای مسلح ما را اعم از نیرو هوایی، نیرو دریایی و نیروی زمینی و نیروهای انتظامی ما را برای دفاع از کیان انقلاب و اسلام عزیز موفق و مؤید و منصور بدار؛ پروردگارا ملتمسانه عرض میکنیم باران رحمتت را شامل همه ما بگردان.
إنّ أحسن الحدیث و ابلغ الموعظة کتاب العزیز
اعوذ بالله من الشیطان الرجیم
بسم الله الرحمن الرحیم
«قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ * اللَّهُ الصَّمَدُ * لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَدْ * وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُواً أَحَدٌ»
صدق الله العلیّ العظیم