تفسیر

تفسیر آیه 18: «صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لاَ يَرْجِعُونَ»[3]؛ منافقان در شنیدن حق، کر و از گفتن حق لال و گنگ و از دیدن حق کورند؛ لذا (از راه خطا) به سوی حق باز نمى‌گردند! خداوند تبارک و تعالی در این آیه مثال دقیقی را مطرح می‏کند؛ زیرا چشم و گوش و زبان و سایر اندام‏های ادراکی انسان، سرمایه‏های ارزشمندی برای سعادت او هستند، کما اینکه خداوند متعال می‏فرماید: «وَ جَعَلَ لَكُمُ السَّمْعَ وَ الْأَبْصَارَ وَ الْأَفْئِدَةَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ»[4] خداوند متعال براى شما، گوش، چشم و عقل قرار داد، تا شكر نعمت او را بجا آوريد، اما منافقان به جای استفاده از این سرمایه‏های خدادادی، این سرمایه‏ها را از دست داده‏اند؛ چون گوش آنها سخن حق را نمی‏شنود، زبان آنها حرف حق را نمی‏گوید و چشم آنها حق را نمی‏بیند. همان گونه که سابقاً خدمت عزیزان عرض کردیم، نفاق و کفر مشترکات زیادی دارند لذا این نفاق و کفر امری تجربی نیستند تا آدم آنها را تجربه کند و مثلاً مدتی منافق شود و مدتی کافر شود و سپس از آن برگردد، قرآن می‏فرماید: کفر و نفاق تجربی نیست و اگر کسی در وادی کفر و نفاق قدم گذاشت، راه بازگشتی برای او باقی نمی‏ماند و دیگر نمی‏تواند سخن حق را گوش دهد، حرف حق بزند و حق را ببیند، پس راه نفاق و کفر قابل بازگشت نیست بلکه پایان نفاق و کفر، هلاکت و نابودی ابدی است و لذا منافقان از مهلتی هم که خداوند متعال در دنیا به آنها داده است در جهت دست‏یابی به لذت‏های کاذب استفاده می‏کنند و این فرصت هم به نفع آنها تمام نمی‏شود به دلیل اینکه هر چه بیشتر زنده بمانند بر گناهان آنها افزوده می‏شود کما اینکه خداوند متعال می‏فرماید: «وَ لاَ يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ خَيْرٌ لِأَنْفُسِهِمْ إِنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ لِيَزْدَادُوا إِثْماً وَ لَهُمْ عَذَابٌ مُهِينٌ»[5]؛ آنها كه كافر شدند، (و راه طغيان پيش گرفتند) تصور نكنند اگر به آنان مهلت مى‌دهيم، به سودشان است! ما به آنان مهلت مى‌دهيم فقط براى اينكه بر گناهان خود بيفزايند؛ و براى آنها، عذاب خواركننده‌اى(آماده شده) است.

مفسرین گفته‏اند «لام» در «لیزدادوا»، «لام» عاقبت است؛ یعنی هدف خداوند متعال از مهلت دادن به منافقان و کفار این نیست که گناهان آنها زیاد شود بلکه نتیجه طبیعی استفاده منفی از فرصتی که خداوند به آنها داده این است که گناهانشان زیاد شود.

خداوند متعال در این آیه شریفه (آیه 18 سوره بقره)، منافقان را با ویژگی‏های کر و لال و کور معرفی می‏کند، سپس در آیه دیگر، می‏فرماید: «إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الصُّمُّ الْبُكْمُ الَّذِينَ لاَ يَعْقِلُونَ»[6]؛ بدترين جنبندگان نزد خداوند متعال، افراد كر و لالى هستند كه انديشه نمى‌كنند، نتیجه اینکه که منافقان بدترین جنبندگان نزد خداوند متعال هستند.

«والحمد لله رب العالمین»