سوره بقره آیه 28مورخ 93/01/27

                درس تفسیر حضرت آیة الله حسینی بوشهری

موضوع کلی: سوره بقره                          تاریخ: 27 فروردین 1393  

موضوع جزئی: تفسیر آیه 28         مصادف با: 16 جمادی الثانی 1435                سال: چهارم                   جلسه: 53

 

 

 

«الحمدلله رب العالمين و صلي‌الله علي محمد و آله الطاهرين و اللعن علي اعدائهم اجمعين»

 

تفسیر آیه 28:

«كَيْفَ تَكْفُرُونَ بِاللَّهِ وَ كُنْتُمْ أَمْواتاً فَأَحْياكُمْ ثُمَّ يُميتُكُمْ ثُمَّ يُحْييكُمْ ثُمَّ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ»[4]؛چگونه به خداوند كافر مى‏شويد؟! در حالى كه شما مردگان (و اجسام بى‏روحى) بوديد، و او شما را زنده كرد؛ سپس شما را مى‏ميراند؛ و بار ديگر شما را زنده مى‏كند؛ سپس به سوى او بازگردانده مى‏شويد. (بنابراين، نه حيات و زندگى شما از شماست، و نه مرگتان؛ آنچه داريد از خداست).

کلمه «كَيْفَ» از ادات استفهام است؛ استفهام گاهی در مورد زمان، گاهی در مورد مکان و گاهی هم در مورد کیفیت است:

زمانی که استفهام از زمان باشد از کلمه «متی» استفاده می‏شود. «مَتى‏ نَصْرُ اللَّهِ أَلا إِنَّ نَصْرَ اللَّهِ قَريبٌ»[5] «پس يارى خدا كى خواهد آمد؟ آگاه باشيد، يارىِ خدا نزديك است.» و اگر استفهام برای مکان باشد از کلمه «أيْنَ» استفاده می‏شود «فَأَيْنَ تَذْهَبُونَ»[6] و اگر استفهام برای کیفیت باشد از «کیف» استفاده می‌شود مثل این آیه شریفه: «وَ كَيْفَ تَكْفُرُونَ وَ أَنْتُمْ تُتْلى‏ عَلَيْكُمْ آياتُ اللَّهِ وَ فيكُمْ رَسُولُهُ و مَنْ يَعْتَصِمْ بِاللَّهِ فَقَدْ هُدِيَ إِلى‏ صِراطٍ مُسْتَقيمٍ»[7] و یا این آیه شریفه محل بحث ما: «كَيْفَ تَكْفُرُونَ بِاللَّهِ و كُنْتُمْ أَمْواتاً فَأَحْياكُمْ ثُمَّ يُميتُكُمْ ثُمَّ يُحْييكُمْ ثُمَّ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ»[8]. هر چند مخاطبان این آیه کفار هستند ولی کلمه کفار معنای جامعی دارد و هم شامل کسی می‏شود که به خالقیت خدا کفر ورزیده و هم کسی که کفر به ربوبیت خدا ورزیده و هم شامل افراد گنه‌کار. خداوند در این آیه نعمت‏های خود را می‏شمارد که خدا ما را خلق کرده و خدا هست که می‏میراند و زنده می‏کند.

خداوند در این آیه شریفه «كَيْفَ تَكْفُرُونَ بِاللَّهِ» به پنچ مورد اشاره می‏کند:

1. سابقه مرگ «وَ كُنْتُمْ أَمْواتاً».

2. احیاء انسان به دست خداوند «فَأَحْياكُمْ».

3. مردن به دست خداوند «ثُمَّ يُميتُكُمْ».

4. احیاء مجدد انسان بدست خداوند «ثُمَّ يُحْييكُمْ».

 5. بازگشت نهایی به سوی خدا «ثُمَّ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ»

قسمت‏هایی از این موارد پنج‏گانه مورد قبول کافران هم می‏باشد؛ مثلاً مرحله اول را هر کافری می‏داند که قبلاً نبوده است. و مرحله دوم را ما قبول داریم که خالق ما خداست ولی کافران می‏گویند که خدایی وجود ندارد و آنچه هست ماده است و همه از طبیعت است. و در مورد مرحله سوم که مردن به دست خداوند است، ما می‌گوئیم خدا به وسیله‏های مختلف می‏میراند. خداوند در این آیات به سخنان کافران اشاره فرموده است:

«أَ فَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ وَ أَضَلَّهُ اللَّهُ عَلى‏ عِلْمٍ وَ خَتَمَ عَلى‏ سَمْعِهِ وَ قَلْبِهِ وَ جَعَلَ عَلى‏ بَصَرِهِ غِشاوَةً فَمَنْ يَهْديهِ مِنْ بَعْدِ اللَّهِ أَ فَلا تَذَكَّرُونَ  وَ قالُوا ما هِيَ إِلاَّ حَياتُنَا الدُّنْيا نَمُوتُ وَ نَحْيا وَ ما يُهْلِكُنا إِلاَّ الدَّهْرُ وَ ما لَهُمْ بِذلِكَ مِنْ عِلْمٍ إِنْ هُمْ إِلاَّ يَظُنُّونَ».[9]

خدای متعال برای تثبیت توحید ربوبی و تثبیت توحید عبادی گاهی به آیات انفسی و گاهی به آیات آفاقی استناد می‏کند و گاهی هم به آمیخته از هر دو یعنی هم آیات آفاقی و هم انفسی استناد می‏کند:

البته این آیات که خوانده جزء آیات انفسی است.

و از جمله آیات آفاقی می‏توان به این آیه اشاره کرد: «قُلْ أَ إِنَّكُمْ لَتَكْفُرُونَ بِالَّذي خَلَقَ الْأَرْضَ في‏ يَوْمَيْنِ وَ تَجْعَلُونَ لَهُ أَنْداداً ذلِكَ رَبُّ الْعالَمينَ».[10]

و گاهی هم از آمیخته بین آیات انفسی و آفاقی استفاده می‏کند: «وَ فِي الْأَرْضِ آياتٌ لِلْمُوقِنينَ * وَ في‏ أَنْفُسِكُمْ أَ فَلا تُبْصِرُونَ * وَ فِي السَّماءِ رِزْقُكُمْ وَ ما تُوعَدُونَ *  فَوَ رَبِّ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ إِنَّهُ لَحَقٌّ مِثْلَ ما أَنَّكُمْ تَنْطِقُونَ».[11]

«والحمد لله رب العالمین»



.[1] خصال, ج2, ص 451.

[2]. جن/23.

[3]. النور/24.

[4] . بقره /28.

[5]. بقره /214.

.[6] التکویر /26.

[7]. آل عمران/ 101.

[8]. بقره /28.

.[9] جاثیه/23و24. «آيا ديدى كسى را كه معبود خود را هواى نفس خويش قرار داده و خداوند او را با آگاهى (بر اينكه شايسته هدايت نيست) گمراه ساخته و بر گوش و قلبش مُهر زده و بر چشمش پرده‏اى افكنده است. با اين حال چه كسى مى‏تواند غير از خدا او را هدايت كند؟ آيا متذكّر نمى‏شويد.(23) آنها گفتند: «چيزى جز همين زندگى دنياى ما در كار نيست؛ گروهى از ما مى‏ميرند و گروهى جاى آنها را مى‏گيرند؛ و جز طبيعت و روزگار ما را هلاك نمى‏كند» آنان به اين سخن كه مى‏گويند علمى ندارند، بلكه تنها حدس مى‏زنند (و گمانى بى‏پايه دارند).»

[10]. فصلت/9.

[11]. ذاریات / 21 - 23.

Please publish modules in offcanvas position.