درس خارج فقه حضرت آیت الله حسینی بوشهری (دامت برکاته) موضوع کلی: فصلٌ فی أحکام الجبائر تاریخ: 25 خرداد 1399 موضوع جزئی: رافعیت وضوی جبیره مصادف با: 22 شوال 1441 سال تحصیلی: 99-98 جلسه: 58 |
خلاصه جلسه گذشته
بحث در مسأله 619 بود. عرض شد که از فرمایش مرحوم سید (ره) استفاده میشود که در رابطه با وضوی جبیرهای دو نظر مطرح است؛ گروهی، مثل خودِ مرحوم سید (ره) معتقدند که وضوی جبیرهای رافع حدث است، یعنی هر عملی که نیاز به وضو دارد را میتوان با وضوی جبیرهای نیز انجام داد، ولی گروهی دیگر معتقدند که وضوی جبیرهای فقط مبیح برای نماز است، یعنی شخص با وضوی جبیرهای فقط مجاز به خواندن نماز است و وضوی جبیرهای رافع حدث نیست تا شخص بتواند سایر اعمالی که به وضو نیاز دارند را نیز با وضوی جبیرهای انجام دهد.
همچنین، عرض شد که قائلین به مبیح بودن وضوی جبیرهای در مقام ارائه دلیل برای مدعای خود گفتهاند که ادله دال بر جواز وضوی جبیرهای قاصرند و بر رافعیت وضوی جبیرهای دلالت نمیکنند.
عرض میشود که روایاتی که در باب جبائر وارد شدهاند نوعاً به این اشاره دارند که روای از معصوم (ع) درباره کیفیت وضو در رابطه با زخم، قرح و شکستگی که در مواضع وضوی او ایجاد شده است، سؤال کرده است و امام معصوم (ع) در پاسخ فرموده است که باید بر جبیره مسح شود و معنای این سخن امام (ع) این است که منظور از کیفیت وضو و غُسلی که سؤال شده است، وضو و غُسلی است که نماز متوقف بر آن است که در این صورت وظیفه شخص این است که وضو و غُسل جبیرهای انجام بدهد و از پاسخ امام (ع) استفاده نمیشود که وضوی جبیرهای فقط مبیح برای نماز خواندن است و رافع حدث نیست، بلکه پاسخ امام (ع) اطلاق دارد و از این اطلاق فهمیده میشود که وضوی جبیرهای همان حکم وضوی معمولی را دارد، بنابراین، ادعای اینکه وضوی جبیرهای طهارتآور نیست و فقط مبیح برای نماز است، صحیح نیست.
اما در رابطه با کلام کسانی که به رافعیت وضو و غُسل جبیرهای قائلند و معتقدند که وضوی جبیرهای همانند وضوی معمولی رافع حدث است و طهارتآور است، سؤال این است که آیا وضوی جبیرهای در عرض وضوی معمولی است که انسان گاهی وضوی معمولی را اختیار میکند و گاهی وضوی جبیرهای را اختیار میکند؟
عرض میشود که کسانی که به رافعیت وضو و غُسل جبیرهای قائلند اگر نظرشان این باشد که وضوی جبیرهای همانند وضوی معمولی، یک فرد از طبیعی مأمورٌبه شارع محسوب میشود و این دو [وضوی معمولی و وضوی جبیرهای] در عرض هم میباشند و شخص مخیّر است که هر کدام از این دو [، یعنی وضوی معمولی و وضوی جبیرهای] را برگزیند [، مثل نماز شکسته و نماز تمام که در عرض هم میباشند و نمازی که شخص در سفر میخواند همانند نمازی است که در حَضَر میخواند و طبیعی مأمورٌبه شارع هر دو را شامل میشود]، در این صورت سؤال این است که اگر مکلّف تمکّن داشته باشد که وضوی تام و کامل بگیرد آیا میتواند به صورت اختیاری به جای وضوی کامل، وضوی جبیرهای بگیرد یا نمیتواند؟ یعنی آیا مراد کسانی که به رافعیت وضوی جبیرهای قائلند این است که شخص مخیر است که در اتیان طبیعی مأمورٌبه به جای وضوی تام و کامل، وضوی جبیرهای بگیرد یا مرادشان این نیست؟ عرض میشود که اگر مرادشان این باشد که شخص مخیر است که در اتیان مأمورٌبه شارع، به جای وضوی کامل، وضوی جبیرهای بگیرد، این صحیح نیست چون اخباری که در باب احکام جبائر وارد شدهاند مثل ادلهای است که بر کفایت تیمّم برای فرد فاقد آب، دلالت دارند، یعنی همانگونه که ادله دال بر تیمّم در فقدان آب فرضی را که شخص عذر دارد و آب در دسترس او نیست، شامل میشود در فرض مورد بحث نیز وضوی جبیرهای وظیفه شخص معذور را که عذر دارد و نمیتواند وضوی کامل انجام بدهد، مشخص کرده است و اینگونه نیست که با فرض تمکّن از وضوی کامل، شخص میتواند وضوی جبیرهای بگیرد. بنابراین، مناسب است که گفته شود که وضوی جبیرهای همانند وضوی تام و کامل طهارتآور است، اما در طول وضوی تام و کامل است و در عرض آن نیست.
سؤال: اگر کسی برای خودش عذر درست کرد و خود را صاحب عذر کرد، آیا نماز از او ساقط میشود یا میتواند وضوی جبیرهای بگیرد و نماز بخواند؟
مرحوم آیت الله خویی (ره) فرموده است که ممکن است که گفته شود که شرائط وضوی جبیرهای در فرض مذکور، وجود ندارد و نماز از شخص ساقط است و شخص مورد نظر به خاطر اینکه نماز را تفویت کرده است، معاقب است، اما عدهای گفتهاند که هرچند که خود شخص برای خودش عذر درست کرده است، لکن موضوع وضوی جبیرهای محقق شده است لذا او باید وضوی جبیرهای بگیرد و نمازش را بخواند و نماز از او ساقط نمیشود.
خلاصه اینکه وضوی جبیرهای و تیمّم برای شخصِ معذور همانند وضوی تام و کامل میباشند و طهارتآورند و در طول وضوی تام و کامل قرار میگیرند.
«الحمدلله رب العالمین»