فقه

 

 

  

 

 

 

 

 

 

 

خلاصه جلسه گذشته

 

بحث در مسأله 685 بود. عرض شد که به نظر مرحوم سید (ره)، استبراء به بول، قبل از غسل، شرط برای صحت غسل نیست و تنها فایده استبراء به بول این است که اگر رطوبت مشتبه به مَنی از شخص خارج شود، غسل واجب نیست پس، اگر شخص استبراء نکند و غسل کند و نماز بخواند و بعد از خواندن نماز، مَنی یا رطوبت مشتبه به مَنی از او خارج شود، نمازش باطل نمی‏شود ولی غسل به خاطر آنچه که بعداً می‏خواهد انجام دهد، واجب می‏شود.

 

گفته شد که استبراء به بول قبل از غسل جنابت، واجب نیست و شرط صحت غسل نمی‏باشد. روایاتی وارد شده بودند که تعابیری مثل «اعاده» و امثال آن، در آن روایات به کار رفته بود که خواسته بودند از این روایات استفاده کنند که پس استبراء به بول قبل از غسل واجب است. در پاسخ عرض شد که امر به اعاده که در این روایات آمده است به این خاطر بوده است که غرضِ مترتب بر غسل که خواندن نماز است، حاصل نشده است و چون شخص، بعد از خروج رطوبت مشتبه به مَنی، نمی‏تواند نماز بخواند لذا باید غسل را اعاده کند و اعاده غسل به خاطر عدم حصول غرض است و به خاطر بطلان غسل سابق نیست.

 

البته روایت موثقه احمد بن هلال، به اشتراط استبراء به بول، قبل از غسل تصریح دارد؛

 

عَنْ أَحْمَدَ بْنِ هِلَالٍ؛ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ اغْتَسَلَ قَبْلَ أَنْ يَبُولَ، فَكَتَبَ: «أَنَّ الْغُسْلَ بَعْدَ الْبَوْلِ إِلَّا أَنْ يَكُونَ نَاسِياً فَلَا يُعِيدُ مِنْهُ الْغُسْلَ»[1].

 

تعبیر «أن الغسل بعد البول» که در روایت مذکور، آمده است، در این صراحت دارد که اگر غسل، قبل از بول واقع شود، باطل است.

 

اشکال به استدلال به روایت مذکور

 

دلالت روایت مذکور، بر مدعا ضعیف است زیرا این روایت، متعرّض خروج رطوبت مشتبه به مَنی بعد از غسل نشده است و هیچ کس به بطلان غسل قبل از بول، در فرضی که رطوبت مشتبهی از شخص خارج نشده باشد، ملتزم نشده است و اگر کسی بطلان غسل، قبل از بول را قائل شده است، به عنوان شرط متأخر، قائل به بطلان شده است، به این صورت که اگر رطوبت مشتبهی از شخص خارج شود، کاشف از این است که غسلی که قبل از بول انجام شده است، صحیح نبوده است و اما اگر شخص قبل از اینکه بول کند، غسل کند و بعد از غسل، رطوبت مشتبهی از او خارج نشده باشد، هیچ کس به بطلان غسل او حکم نکرده است. بنابراین، روایت مذکور، نمی‏تواند شرطیت استبراء به بول، قبل از غسل را ثابت کند.

 

مسأله 686: «إذا اغتسل بعد الجنابة بالإنزال ثمّ خرج منه رطوبة مشتبهة بين البول و المني فمع عدم الاستبراء قبل الغسل بالبول يحكم عليها بأنها مني، فيجب الغسل و مع الاستبراء بالبول و عدم الاستبراء بالخرطات بعده يحكم بأنّه بول فيوجب الوضوء و مع عدم الأمرين يجب الاحتياط بالجمع بين الغسل و الوضوء إن لم يحتمل غيرهما و إن احتمل كونها مذياً مثلًا بأن يدور الأمر بين البول و المني و المذي فلا يجب عليه شي‌ء و كذا حال الرّطوبة الخارجة بدواً من غير سبق جنابة، فإنّها مع دورانها بين المني و البول يجب الاحتياط بالوضوء و الغسل و مع دورانها بين الثّلاثة أو بين كونها منيّاً أو مذياً أو بولًا أو مذياً لا شي‌ء عليه»[2].

 

به نظر مرحوم سید (ره)، اگر شخص، بعد از جنابتی که به انزال مَنی محقق شده، غسل کند و سپس رطوبت مشتبه بین بول و مَنی از او خارج شود، اگر قبل از غسل، استبراء به بول نکند، حکم مَنی بر آن رطوبت مشتبه بار می‏شود و لذا غسل واجب می‏شود و اگر استبراء به بول کرده باشد ولی بعد از آن، استبراء به خرطات (سه بار دست کشیدن به آلت تا آنچه در مجرای بول هست، خارج شود) نکرده باشد، به بول بودن آن رطوبت مشتبه حکم می‏شود، پس وضو واجب می‏شود و اگر نه استبراء به بول کرده باشد و نه استبراء به خرطات کرده باشد و غیر مَنی و بول [در رابطه با آن رطوبت مشتبه] احتمال داده نشود، واجب است که شخص احتیاط کند و بین غسل و وضو جمع کند و اگر احتمال داده شود که مثلاً آن رطوبت مشتبهه مَذی است؛ به این صورت که امر بین بول، مَنی و مَذی دایر باشد، در این صورت چیزی بر او واجب نیست. رطوبت مشتبهی که ابتدائاً از شخص خارج شود و مسبوق به جنابت نباشد نیز همین حکم را دارد، یعنی اگر آن رطوبت مشتبه، دایر بین بول و غسل باشد، احتیاط واجب این است که شخص بین وضو و غسل جمع کند و اگر آن رطوبت مشتبه بین سه چیز یا بین اینکه مَنی یا مَذی است یا اینکه بول یا مَذی است، دایر باشد چیزی بر او واجب نیست.

 

مسأله مذکور، سه صورت دارد؛

 

صورت اول، فرضی است که رطوبت مشتبهی بعد از غسل و بدون استبراء به بول، از شخص خارج شده باشد.

 

صورت دوم، فرضی است که رطوبت مشتبهی بعد از غسل و استبراء به بول و عدم استبراء به خرطات، از شخص خارج شده باشد.

 

صورت سوم، فرضی است که رطوبت مشتبهی بعد از غسل و استبراء به بول و خرطات، از شخص خارج شده باشد.

 

احکام صُوَر سه‏گانه مذکور، ان‏شاءالله، در جلسه آینده بیان خواهد شد.

 

«الحمدلله رب العالمین»