حضرت آيت الله سيد هاشم حسيني بوشهري «دامت برکاته» مدير حوزه هاي علميه کشورطي سخناني درباره کارکردهای مساجد فرمودند: مساجد بجز نمازخواندن وعبادت کارکردهای دیگری دارند که سعی میکنم در ضمن چند دقیقه و به طور خلاصه آنها را بیان کنم.
1- یک کارکرد آموزشی است. یکی از صحابه میگوید: پیامبر اکرم (ص) بعضی از شبها درس تفسیر میگفتند و بعضی از شب ها تاریخ گذشتگان را برای ما بیان میکرد. یعنی اینگونه نبود که پیامبر نماز بگذارد و بعد برود. روزی پیامبر اکرم (ص) وارد مسجد شد و دید دو گروه در یک جا جمع اند. یک گروه اهل عبادتاند و یک گروه جدّی و عالمانه مشغول بحثاند. پیامبر فرمود هر دو گروه، کار خوبی میکنید اما آنهایی که در اینجا اهل تعلیم و تعلّماند ارزش بالاتری دارند.
2- کارکرد دوم، کارکرد فرهنگی است. در بعضی از روایات آمده است که پیامبر (ص) خودشان شاهد برگزاری مسابقات بوده است. یعنی اعلام مسابقات دینی و قرآنی میشد و پیامبر (ص) هم در آنجا حضور داشتند.
3- کارکرد تبلیغی. امروزه اگر مردم با دین آشنا هستند به برکت حضور روحانیت و سربازان ولی عصر (عج) است. بخاطر همین کارهای تبلیغی در مساجد است.
4- کارکردهای اجتماعی مسجد. در گذشته کمک به فقرا و مستمندان و رفع نیازمندی ها همهاش در مسجد بوده است. یعنی متدیّنین موقعی که میدیدند یکی از دوستانشان که در صف اول و دوم شرکت میکرد و الان نیست، یک جمع میشدند و به عیادت میرفتند. این سنت های حسنه در فرهنگ دینی ما بوده است و متأسفانه امروزه یادمان رفته است.
5- کارکرد سیاسی در عصر پیامبر. مراسم بیعت با پیامبر. پیروزی و همه اینها در سایه کارکردهای سیاسی بوده است. انقلاب ما در سایه همین مساجد پیروز شد. حرکت بیداری در کشورهای اسلامی در سایه همین مساجد بود. اصلاً مرکز تجمع رزمندگان در عصر پیامبر (ص) مسجد بوده است.
6- کارکرد رسانه ای مسجد که خیلی هم مهم است. مسجد دارای کارکرد رسانه ای است. پیام مسجد یک پیام همگانی است. پیام مسجد، پیام منفی ندارد و مثبت است. پیام مسجد موجب نفوذ در دلها و قلب ها است. پیام مسجد هدایت گر است. مسجد یک رسانه بزرگ است.
7- کارکرد روحی و روانی. مسجد آرامش بخش است. اخیراً مراکزی ساخته شده و میخواهند کارکردهای مساجد را به آنجا منتقل کنند. البته زحمت زیادی کشیده اند اما آنها کارکرد مسجد را نمیتوانند داشته باشند. کارکرد مسجد، کارکرد روحی و روانی است. أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُ الْقُلُوب.امام صادق (ع) میفرمایند: هر موقع دلتان گرفت به مسجد بروید. هر موقع مشکلی برایتان پیش آمد آنجا گره کشا است.
«مَا يَمْنَعُ أَحَدَكُمْ إِذَا دَخَلَ عَلَيْهِ غَمٌ مِنْ غُمُومِ الدُّنْيَا أَنْ يَتَوَضَّأَ ثُمَّ يَدْخُلَ الْمَسْجِدَ فَيَرْكَعَ رَكْعَتَيْنِ يَدْعُو اللَّهَ فِيهِمَا أَ مَا سَمِعْتَ اللَّهَ يَقُولُ وَ اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاة».هر موقع غمی سراغ شما آمد، وضو بگیرید و داخل مسجد شوید و دو رکعت نماز بخوانید.
ایشان در پایان فرمودند: ان شاء الله امیدواریم که ما جزء کسانی باشیم که با مسجد سرو کار داریم چون فردای قیامت قرآن شکایت میکند اگر سراغ آن نرویم. عالِم شاکی است اگر سراغش نرویم. مسجد هم شاکی است اگر سراغ آن نرویم.