خطبه ‏های نماز جمعه 95/08/14

 

بسمه تعالی

مشروح خطبه ‏های نماز جمعه

حضرت آیت الله حسینی بوشهری

 

مورخ 95/08/14                                                    خطبه شماره 126

 

 خطبه اول

قال مولانا أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب علیه أفضل صلوات المصلین:

«عليكم بلزوم الدّين و التّقوى و اليقين فهنّ‏ أحسن‏ الحسنات‏ و بهنّ تنال رفيع الدّرجات‏»[1]

وجود مقدس امیر مؤمنان می­فرماید بر شما باد به پایبندی به دین و تقوا و یقین. زیرا بهترین حسنات است و اگر کسی دنبال رسیدن به درجات و مقامات عالیه و کمالات است در سایه اینهاست.

در خطبه اول در بحث­هایی که تاکنون مطرح کرده بودیم، بحثی را تحت عنوان فریضه امربه معروف ونهی از منکر آغاز کردیم و در چند سرفصل مطالبی را تقدیم شما داشته­ایم. جایگاه امر به معروف و نهی از منکر در آموزه­های دینی و اسلامی، ضرورت عقلانی و وحیانی و منظر قرآن و روایات در رابطه با این مسئله و در خطبه گذشته بحثی تحت عنوان سیره عملی پیامبر و پیشوایان دین از این منظر مطرح کردیم. بحثی را که امروز دنبال می­کنیم، پاسخ به یک پرسش است و آن این است که آیا این فریضه مهم الهی برای همگان لازم و واجب است یا دارای شرایط خاصی است که در چارچوب این شرایط بر افراد واجب می­شود. از مجموع آموزه­های دینی و روایات نورانی اهل بیت این نکته برمی­آید که امر به معروف و نهی از منکر دارای 4 شرط است که بعضی از آنها به آمران به معروف و ناهیان از منکر برمی­گردد و بعضی از آنها به کسانی که مورد امر و نهی قرار می­گیرند. گرچه در تعبیرات بعضی از فقها و بزرگان در حدود 14 شرط مطرح کرده­اند که براساس آن این وظیفه بر امت اسلامی واجب است. اما به همان قدر مسلم آن بسنده می­کنیم و به این 4 شرط اشاره می­کنیم.

1- اگر کسی می­خواهد امر به معروف و نهی از منکر کند باید شناخت نسبت به معروف و منکر داشته باشد.

2- احتمال تأثیر بدهد نه این که یقین به تأثیر پیدا کند و احتمال به آن هم کافی است برای آن که به وظیفه خود عمل کند.

3- اصرار خاطی و گناهکار بر گناهش زمینه­ساز است که انسان در این گونه موارد امر به معروف و نهی از منکر کند.

4- در فرآیند امر به معروف و نهی از منکر مفسده­ای ایجاد نشود.

این 4 شرط و خصوصیت اگر فراهم شد، امر به معروف و نهی از منکر واجب و لازم است. امروز به همان شرط اول بسنده می­کنیم با توجه به فرصتی که در اختیار داریم. آمر به معروف و ناهی از منکر باید بداند معروف چیست و منکر کدام است و مصادیق آنها را بشناسد و به جای این که امر به معروف کند، خدای ناخواسته به منکر امر نکند و به جای نهی از منکر امر به آن نکند. چون اگر کسی جاهلانه امر به معروف و نهی از منکر کند و مصداق آن را نشناسد، آثار سوء آن در جامعه به مراتب بیش از آثار مثبتی است که می­تواند به ارمغان بیاورد. به خصوص همان طور که قبلاً هم به مناسبتی اشاره کردم، مصداق معروف و منکر بر خلاف آنچه که در مرحله اول به ذهن خطور می­کند که مربوط به بخشی از احکام عبادی و پاره­ای از مسائل اجتماعی است، امروز در فضای جامعه با توجه به گستردگی مصادیق و موضوعات خیلی گسترده است... معروف اعتقادی، منکر اعتقادی، معروف اقتصادی، منکر اقتصادی، معروف سیاسی، منکر سیاسی، معروف اجتماعی و منکر اجتماعی. از مسئله کوچکی مثل رعایت انصاف در داد و ستد گرفته تا توزیع ثروت ملی تا اقدام در رابطه با ایجاد صلح جهانی اینها مجموعه­ای است که می­تواند به عنوان مصادیق روشن امر به معروف تلقی شود. منکرهایی که امروز ممکن است در جامعه پیدا شود تنها مصادیق دیروز نیست. امروز جای­جای زندگی م با توجه به گستردگی و پیشرفتی که در زندگی ایجاد شدهی­تواند مصداق معروف یا منکر باشد. بنابراین برای آمر به معروف و ناهی از منکر شناخت مصادیق لازم است و پیچیدگی­هایی که امروز در فضای اقتصادی و سیاسی و اجتماعی وجود دارد، تشخیص این که آنچه من امر می­کنم واقعاً معروف است از نظر آموزه­های دینی و عقل و عرف نیاز به تأمل و دقت بیشتر دارد. من به بعضی از روایات که از ناحیه معصومین علیهم الصلاة و السلام در رابطه با این شرط اشاره می­کنم. کلامی است از وجود مقدس امام صادق علیه الصلاة و السلام می­فرماید: إنَّما یَأ۟مُرُ بالمعروف و ینهی عن المنکر من کانت فیه ثلاثُ خصال هر آینه امر به معروف و نهی از منکر را کسی انجام می­دهد که در او سه ویژگی باشد که یکی از آنها به موضوع بحث ما مربوط است. می­فرماید:

1- عالمٌ بما یَأ۟مُر عالمٌ بما یَن۟هیٰ نسبت به آنچه که امر می­کند عالم باشد و بداند این معروف و آن منکر است.

2- عادلٌ فیما یأمر و عادلٌ فیما ینهی

شرط دوم این است که فردی که امر به معروف و نهی از منکر می­کند، نسبت به آنچه که امر و نهی می­کند پایبند عامل به آن باشد. یعنی این طور نباشد که خود سرباز زند و بخواهد امر به معروف و نهی از منکر کند. اما در پاره­ای از روایات این را به عنوان شرط حساب نکرده­اند. من کلامی از رسول گرامی اسلام خاتم انبیا محمد مصطفی صلی الله علیه و آله و سلم عرض می­کنم. شخصی به خدمت رسول گرامی اسلام می­رسد و این گونه طرح بحث می­کند. لا نَأ۟مُرُ بالمعروف حتیٰ نَعمَلُ به کُلَّه و لا نَن۟هیٰ عن المنکر حتی نَنتَهی عنه کله زمانی که خودمان از همه جهات پایبند شدیم و عمل به معروف کردیم و از منکر صرف نظر کردیم، آن موقع وارد میدان امر به معروف و نهی از منکر می­شویم. وجود مقدس رسول گرامی اسلام می­فرماید: این طور نیست. لا بلِ أ۟مُروا بالمعروف و إن لم تَع۟مَلوا به می­فرماید امر به معروف کنید ولو خودتان هنوز همه جهات معروف را انجام نداده­اید و ان۟هَو۟ا عن المنکر و إن لم تَن۟تَهوا عنه کله دلیل مسئله هم روشن است که اگر امر به معروف و نهی از منکر موکول شود به این که همه افرادی که می­خواهند امر به معروف و نهی از منکر کنند، اگر من جمیع جهات خود پایبند باشند باید خیلی­ها و بیش از آن إلّا ما نَدَرَ و قَلَّ و شَذ پیدا شوند و امر به معروف و نهی از منکر کنند. بنابراین آن یک واجب است و این هم یک واجب دیگر و روی این حساب پیغمبر می­فرماید: حتی اگر کسانی تمام معروف را عمل کنند و از تمام منکر صرف نظر نکنند، اینها می­توانند امر به معروف کنند.

3- رفیقٌ بما یأمر و رفیقٌ بما ینهی

شرط سوم این است که کسی که می­خواهد امر به معروف و نهی از منکر کند، اهل رفق و مدارا باشد و ادبیات و گفتار و برخورد او در رابطه با این که می­خواهد ارشاد کند افراد جامعه را و آنها را در مسیر درستی قرار دهد، لازم است این ویژگی­ها در او باشد و عمده آنچه که امروز مورد بحث ما بود همین شناخت معروف و منکر است.

این روایت هم از امام صادق علیه الصلاة و السلام است. شخصی از حضرت سؤال می­کند أواجبٌ هو علی الأمة جمیعا آیا امر به معروف و نهی از منکر بر کل امت اسلامی به عنوان یک واجب تلقی می­شود؟ حضرت می­فرماید: لا آن شخص می­پرسد: چرا؟ می­فرماید: «إنَّما هو علیَ القویِّ المُطاع العالمُ بالمعروف مِنَ المنکر» کسی است که توان امر به معروف و نهی از منکر را داشته باشد و معروف را از منکر بازشناسد. حضرت در اینجا به آیه­ای استدلال می­کند و می­فرماید: و الدلیلُ علیٰ ذلک مِن۟ کتاب الله عز و جل ﴿و لتَکُن۟ مِنکُم۟ أُمَّةٌ یَد۟عونَ إلیَ الخیرِ و یَأ۟مُرونَ بالمعروفِ و یَنهَونَ عنِ المنکر﴾ فهذا خاصٌّ غیر عام و کما قال الله ﴿و مِن۟ قوم موسیٰ أُمَّةٌ یَهدونَ بالحق و به یَعدِلون﴾ و لم یَقُل۟ علیٰ أُمَّةِ موسیٰ در رابطه با قوم موسی هم تعبیر این است که مجموعه­ای برگزیده که با ساز و کار امر به معروف و نهی از منکر آشنایی لازم دارند. یک سری معروف­ها و منکرها در جامعه شناخته شده هستند و نوع مردم با آنها آشنا هستند اما این بهانه نشود که بگویند چون شرط خاصی برای امر به معروف و نهی از منکر مطرح شده پس این وظیفه از دوش ما برداشته شده. مقصود شناخت است و اگر کسی راجع به موضوعی شناخت پیدا کرد، وظیفه در حق او متعین می­شود.

خطبه دوم

قال مولانا أمیر المؤمنین:

«رحم اللّه امرء تورّع‏ عن‏ المحارم‏ و تحمّل المغارم و نافس في مبادرة جزيل المغانم»[2].

 وجود مقدس امیر مؤمنان علی علیه الصلاة و السلام در این سخن ارزشمند می­فرماید: خدای متعال رحمت کند کسی را که در پرتوی تقوا و ورع از حرام پرهیز کند و سختی­ها را به جان بخرد و در شوق رسیدن به ارزش­های بزرگ رقابت کند.

اولین نکته مناسبت 13 آبان بود که دیروز با حضور دانش­آموزان و دانشجویان و مسئولان و مردم به خوبی برگزار شد. روزی که 3 مناسبت را در خود جمع کرده بود: کشتار بی­رحمانه دانش­آموزان، تبعید حضرت امام و تسخیر لانه جاسوسی. مناسبت اول و دوم ضربه­ای بود که آمریکا بر ملت ما وارد کرد و قلوب ملت را جریحه­دار کرد. اما مناسبت سوم که در این روز اتفاق افتاد، ضربه بزرگی بود که ملت و دانشجویان و امام راحل بر آمریکا وارد کرد و هیمنه آمریکا را در هم شکست. تفاوت این چند حادثه در این است و امام رضوان الله تعالی علیه خوب پیش­بینی کرده بودند که اینجا سفارت­خانه نیست، اینجا مرکز توطئه است. اگر به دشمن مجال داده می­شد، همان حادثه کودتای 28 مرداد را یک بار دیگر تکرار می­کردند. ولی مجال پیدا نکردند و در این جهت با حضور دانشجویان عزیز موفق نشدند. امام بعد از اشغال لانه جاسوسی این جمله را فرمود: خوب جایی را گرفتید... حالا که گرفتید خوب آن را نگه دارید. امام تعبیر دیگری راجع به این موضوع داشتند فرمودند به عنوان انقلاب دوم باید از آن یاد کرد. یک انقلاب به سقوط شاه انجامید و انقلاب دوم جلوه ضد استکباری انقلاب ما را به نمایش گذاشت در مقابل دشمنان و دوستان. گرچه به نظر زود به حاشیه رفته این حادثه که رهاورد آن 70 جلد کتاب از اسنادی که در لانه جاسوسی پیدا شد، گرچه اینها را رشته رشته کرده بودند. ولی دانشجویان اینها را جمع کردند. و لذا رهبری حق دارد بگوید چرا خبری از آنچه که به عنوان توطئه در لانه جاسوسی گذشته در کتاب­های آموزشی دانش­آموزان نیست و نسل امروز چرا نباید خبر داشته باشد از آنچه که آن روز اتفاق افتاده و دشمنان طراحی و برنامه­ریزی برای این جهت کرده­اند. آمریکا در طول این مدت ضربات زیادی بر ملت ما وارد کرد. کودتای 28 مرداد، گرفتن فرصت­های طلایی از مردم، ایجاد ساواک برای خفقان در کشور، حمایت از گروه­های تروریستی در طول دوران 38 ساله انقلاب که هنوز هم ادامه دارد، راه انداختن جنگ تحمیلی، ساقط کردن هواپیمای مسافربری و شهادت 290 نفر از سرنشینان آن، تهاجم فرهنگی علیه ملت، اینها کارنامه سیاه دولت آمریکاست و مسائل دیگری که باید مطرح کرد... اقداماتی که از طریق شبکه­های اجتماعی و ماهواره­ای علیه ملت ما دارند، حضور نظامی در عراق، افغانستان، سوریه و لبنان، حمایت از سعودی­ها در جنگ خانمان­سوزی که علیه یمن طراحی کردند، حمایت از رژیم صهیونیستی علیه فلسطینی­ها بخشی از کارنامه ننگین آنهاست. بعد از جنگ جهانی دوم تاکنون آمریکا به 50 کشور حمله نظامی و در 53 کشور کودتای نظامی و در رابطه با 20 کشور تحریم اقتصادی کرده است. آنچه امروز در صحنه سیاسی آمریکا از زبان نامزدهای ریاست جمهوری آمریکا می­شنویم جای تعجب دارد و معلوم می­شود اینها منحصر به بیرون آمریکا نیست و درون آمریکا هم بحران حاکم است. این دو نامزد ریاست جمهوری آمریکا یکیشان می­گوید 20 تریلون آمریکا بدهکاری دارد و بعد می­گوید که من نمی­دانم کجا داریم زندگی می­کنیم. جاهایی در آمریکا وجود دارد که راه ندارد، بیمارستان ندارد، امکانات اولیه ندارد و در مسائل اجتماعی ما کشوری بحران­زده هستیم... قتل، خشونت، تبعیض نژادی و چالش­های بزرگ که امروز در آمریکا وجود دارد. این را دیگر نه ما می­گوییم نه رهبر عزیز انقلاب و نه مسئولین، خودتان می­گویید. در نظام قضایی و کیفری بین شهروندان آمریکایی، سیاه­پوست و سفیدپوست تبعیض نژادی وجود دارد. اگر سفیدپوست پایش به دادگاه باز شود، محاکمه نمی­شود اما با سیاه­پوستان آنچنان برخورد می­کنند. مرگ سیاه­پوستان جوان امری عادی است بر اثر خشونت و وضعی دارند که سیاه­پوستان امروز در آمریکا در جهنم زندگی می­کنند. او بعد می­گوید من نمی­دانم مگر اینجا کشور جنگ­زده است. 4 هزار نفر از زمان ریاست اوباما در شیکاگو کشته شدند و 75 درصد آمریکایی­ها معتقدند کشورشان در مسیر سراشیبی و نادرستی است. امروز سخن از جدایی تگزاس و کالیفرنیاست. می­گویند با یک رفراندوم اینها را از آمریکا جدا کنیم. این وضعیتی است که امروز بر آمریکا حاکم است و امیدواریم روزی شاهد فروپاشی آمریکا باشیم. آنچه جای تعجب است دو نکته است که در کلمات کسانی که به تعبیر رهبری از نفس افتاده­اند، وجود دارد. یکی می­گویند این شعاری که مطح می­شود و این جمله­ای که از زبان امام است و گاهی از زبان رهبری که هرچه فریاد دارید بر سر آمریکا بکشید، در داخل کشور می­گویند این حرف از روی تعصب و لجاجت است. موقعی که ملت در 13 آبان و روز قدس شعار مرگ بر آمریکا می­دهند، معنای سخن مردم در اینجا یعنی مرگ بر زیاده­خواهی و سلطه­طلبی و ظلم و دخالت­های بی­جا و مرگ بر رژیم غاصب صهیونیستی. آیا اینها با منطق عقل و دین سازگاری ندارد؟ شعار ملت این است. این تعصب و لجاجت است؟ عده­ای مطرح می­کنند که ارتباط با آمریکا حلال مشکلات است. رهبری فرمودند نمونه­اش همین برجام است. آیا مشکلات ما حل شد؟ جناب ظریف در یکی از مجامع بین­المللی کیفرخواست بلندبالایی علیه آمریکا و بدعهدی­های او مطرح کرده­اند. آیا توانستند پاسخی به این کیفرخواست بدهند؟ همین دیروز یا دیشب رئیس جمهور آمریکا دوباره شرایط اضطراری که با ایران داشته­اند را تمدید کرد و می­گویند مسائل ما با ایران هنوز حل نشده. این چهره آمریکاست. لذا باید تقدیر و تشکر کرد از ملت قهرمانی که در همه صحنه­ها تا زمانی که به تعبیر حضرت امام و رهبر عزیز انقلاب آمریکا آدم نشود، این حالت در میان ملت ما وجود خواهد داشت.

 امروز روز 14 آبان و روز فرهنگ عمومی است. فرهنگ زیربنای جامعه است. فرهنگ سالم باعث رشد و فرهنگ بیمار باعث افول جامعه است. امروز خیلی از مسائل، چه مسائل اقتصادی و چه مسائل سیاسی از رهگذر فرهنگ است. این فرهنگ اهل بیتی که در جامعه وجود دارد... عشق به اهل بیت که در بیانات برادر عزیز و پرتلاشمان حضرت حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای قاضی عسکر وجود داشت، توسعه چنین فرهنگی می­تواند تأثیرگذار در اقتصاد و سیاست و آسیب­های اجتماعی باشد. تنها انتظاری که از مسئولین دارم، بودجه لازم برای فرهنگ عمومی اختصاص داده شود و مصوبات آن ضمانت اجرایی پیدا کند که متأسفانه اینچنین نیست.

در آستانه شهادت نازدانه سید و سالار شهیدان حضرت رقیه هستیم. مصیبت بزرگی بر اهل بیت وارد شد. داغ پدر دیدن و با آن حالت معصومانه و مظلومانه به شهادت رسیدن. در آستانه سالگرد شهادت امام مجتبی هستیم در 7 صفر. شهادت حضرت رقیه و امام مجتبی را محضر مبارک شما بزرگواران صمیمانه تسلیت عرض می­کنم. مردم ما ثابت کردند با پای پیاده بلکه با پای برهنه به زیارت سید و سالار شهیدان می­روند و امیدوارم اربعین امسال پرشورتر از سال­های قبل برگزار شود... در اوج امنیت و مردم ارادتشان را به آل الله بتوانند به خوبی ثابت کنند.

موضوع منطقه­ای اول راجع به عراق است که خیلی کوتاه عرض می­کنم. بحمدالله ارتش عراق و نیروهای مردمی وارد موصل شدند. امیدواریم تروریست­ها و تکفیری­ها شرشان از عراق کنده شود و ملت عراق به عنوان یک ملت مسلمان بتوانند با استقلال و آزادی به زندگیشان ادامه دهند. در سوریه وضعیت نسبتاً خوبی برقرار است و امیدواریم حلب آزاد شود و شر تروریست­ها در آنجا هم دفع شود. در لبنان حادثه خوبی اتفاق افتاد. انتخاب رئیس جمهوری که شریک حزب الله است و امیدواریم که این مقاومت ادامه پیدا خواهد کرد.

 

إنَّ أحْسَنَ الْحَديثِ وَ أبْلَغَ الْمَوْعِظَة کِتابُ اللهِ الْعَزيز

أعوذ بالله من الشيطان الرجيم بسم الله الرحمٰن الرحيم

(الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ‌ * الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ‌ * مَالِکِ يَوْمِ الدِّينِ‌ * إِيَّاکَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاکَ نَسْتَعِينُ‌ * اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ ‌* صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَ لاَ الضَّالِّينَ‌)

صدق الله العلي العظيم

 

 

[1]. غرر الحكم و درر الكلم ؛ ص448

[2]. غرر الحكم و درر الكلم، ص374.

Please publish modules in offcanvas position.