شرح دعای مکارم الاخلاق 94/04/24

 

شرح دعای مکارم الاخلاق

حضرت آیت الله حسینی بوشهری(دامت برکاته)

موضوع: تواضع هنگام کرامت و مسئولیت                                     تاریخ: 94/04/24

مرکز خدمات حوزه های علمیه                                                  مصادف با: 28 رمضان1436

 

بسم الله الرحمن الرحیم

 

 

«وَ هَبْ لِي مَعَالِيَ الْأَخْلَاقِ وَ اعْصِمْنِي مِنَ الْفَخْرِ. اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ لَا تَرْفَعْنِي فِي النَّاسِ دَرَجَةً إِلَّا حَطَطْتَنِي عِنْدَ نَفْسِي مِثْلَهَا».

حضرت (ع) در این فراز از، خدای متعال، مکارم اخلاق و سجایای عالی انسانی را درخواست کرده است اما در عین حال به این نکته توجه داشته است که به واسطه این مکارم دچار فخر و مباهات نشوند. به تعبیر حضرت پیام امام سجاد (ع) این است که مکارم اخلاقی نباید باعث خودبرتر بینی و غرور شود. لذا حضرت (ع) از خدا درخواست می‎کند تا از این مکارم اخلاقی در مسیر طاعت و بندگی خداوند استفاده کند. زیرا آنچه که مورد نظر حضرت (ع) می‎باشد رضایت خداوند است.

در فراز بعد از دعای شریف مکارم الاخلاق حضرت (ع) از خداوند درخواست می‎کند که اگر به ایشان مقام و مسئولیتی عنایت می‎کند، نسبت به آن مقام احساس غرور پیدا نکند. حقیقت امر این است که اسلام به عنوان یک دین جاودان، در رشد و تعالی مشوق انسان است و نسبت به این نکته چه از جهت دنیوی و چه از نظر اخروی، توجه ویژه‎ای دارد. البته آنچه که مورد نظر اسلام است ایجاد یک تعادل بین این دو امر است تا گرایش به دنیا باعث غفلت از آخرت نشود. لذا انسان‎هایی که در درون خود احساس تواضع و کوچکی می کنند، دچار غرور نمی‎شوند. در روایتی از پیامبر اکرم (ص) آمده است «أَفْضَلَ‏ النَّاسِ‏ مَنْ‏ تَوَاضَعَ‏ عَنْ‏ رِفْعَة»[1]؛ برترین مردم کسی است که در برترین موقعیت‎ها، تواضع پیشه کند. به تعبیر دیگر:

تواضع ز گردن فروزان نکوست               گدا گر تواضع کند خوی اوست

لذا اسلام راه تلاش برای رسیدن به مناصب و مسئولیت ‎ها را باز گذاشته است اما نکته قابل توجه این است که این مقام و مسئولیت‎ها باید در جهت اخروی باشد. در تاریخ آمده است امیرالمؤمنین (ع) در حال پینه زدن کفش خود بودند و در این حال ابن عباس به ایشان عرض کرد: این کفش برای شما چقدر ارزش دارد؟ حضرت (ع) در پاسخ فرمودند: به خداوند سوگند برای من ارزش این کفش وصله دار، از امارت و رهبری بر شما بیشتر است؛ مگر اینکه در جایگاه امامت و رهبری بتوانم حق را در جایگاه خودش نگاه دارم و از باطل جلوگیری کنم. تا قبل از انقلاب، روحانیت از مسئولیت‎ها کنار بود اما بعد از انقلاب، مسئولیت به دست روحانیت افتاد؛ لذا نیز باید تلاش کنیم تا مقام و مسئولیت‎های ما در جهت اخروی باشد.

در روایت دیگری از پیغمبر اکرم (ص) آمده است «كَفَى‏ بِالرَّجُلِ‏ بَلَاءً أَنْ‏ يُشَارَ إِلَيْهِ‏ بِالْأَصَابِعِ‏ فِي‏ دِينٍ‏ أَوْ دُنْيَا»[2]؛ برای آزمایش انسان همین بس که انگشت نما شود، چه در دین باشد یا در دنیا. در زمان مرحوم آخوند (ره) طلبه‎ای برای استفاده از درس ایشان، به نجف آمد. بعد از مدتی در نیمه‎های شب، زمان وضعِ حملِ همسرِ این طلبه فرا رسید؛ اما چون در شهر نجف غریب بود، به سراغ مرحوم آخوند (ره) رفت. مرحوم آخوند (ره) در را باز کردند و طلبه ماجرا را برای ایشان شرح داد و از ایشان خواست تا خدمتکار خود را بیدار کند تا دنبال قابله برود. مرحوم آخوند (ره) گفتند اکنون زمان استراحت خدمتکار است و من نمی‎توانم او را بیدار کنم، لذا خود ایشان فانوسی برداشتند و با این طلبه به دنبال قابله رفتند. فردای آن روز هم مقداری چای و قند برای این طلبه فرستادند.

در حالات مرحوم شیخ انصاری (ره) آمده است ایشان چند روز با تأخیر به درس خارج می‎رسیدند. یکی از شاگردان از ایشان علت دیر آمدن را سؤال کرد. ایشان پاسخ داد طلبه‎‎ای تازه به نجف آمده است و برای درس امثله و شرح امثله استادی پیدا نکرده است. لذا من قبل از درس خارج چند دقیقه‎ای این درس را توضیح می‎دهم.

در حالات مرحوم مقدس اردبیلی (ره) آمده است ایشان با لباس معمولی به سفر رفته بودند و لذا کاروانیان ایشان را نشناختند. یکی از کاروانیان مقداری پول از جیب خود بیرون آورد و همراه با لباسش به ایشان داد و به ایشان گفت که این لباس‎ها را بشوی. ایشان لباس‎ها را شست و بعد خشک کرد و به آن شخص تحویل داد. بنابراین مشکل اصلی ما این است که در جامعه برای خود یک حساب ویژه‎ای باز می‎کنیم.

پروردگارا، این ماه مبارک رمضان را آخرین ماه رمضان عمر ما قرار مده؛ آن چه از کار نیک و شایسته انجام داده‎ایم به شایستگی از ما بپذیر؛ از گناهان ما درگذر، تا از ما راضی نشده‎ای ما را از این دنیا مبر؛ روح بلند رهبر فقید ما عالی است اعلی بگردان.



[1]. أعلام الدين في صفات المؤمنين، ص337.

[2]. مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏1، ص119.

Please publish modules in offcanvas position.