«الحمدلله رب العالمين و صلي‌الله علي محمد و آله الطاهرين و اللعن علي اعدائهم اجمعين»
تذکر اخلاقی: توصیه های تبلیغی
چند توصیه به مبلغین عزیز:
1- یکی از فرصتهای بسیار ارزشمندی که در اختیار روحانیت و طلاب علوم دینی قرار گرفته، بحث حضور در عرصههای تبلیغی است، تفاوت بین ما و دیگران این است که ما فرصتهای بی نظیر و بی بدیلی را برای تبلیغ دینِ خدا در اختیار داریم، ماه محرّم؛ ماه شور، پاکی، عشق و ارادت به سید و سالار شهیدان؛ حضرت ابا عبدالله الحسین (ع) است، یعنی مردمی که شاید سر سازش با نماز و امثال آن نداشته باشند- به خاطر تنبلی، نه دین ستیزی- اما در ماه محرم با شور و شوق به عزاداری میپردازند، بنابراین ماه محرم فرصت خوبی برای تبلیغ است لذا باید از این فرصتها استفاده کرد و به تبیین معارف الهی پرداخت، یکی از چیزهایی که بعضی گرفتار آن هستند این است که عزاداری را با شور و شوق بر پا میدارند اما نسبت به نماز کم اهمیت هستند لذا باید سعی شود در این ماه، معارف الهی برای مردم تبیین شود، در این رابطه میتوان به سیره معصومین (ع) اشاره کرد که در حساس ترین لحظات هم از عبادت خصوصاً نمازشان غافل نشدهاند کما اینکه در روایت آمده:
الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الدَّيْلَمِيُّ فِي الْإِرْشَادِ قَالَ: كَانَ عَلِيٌّ ع يَوْماً فِي حَرْبِ صِفِّينَ- مُشْتَغِلًا بِالْحَرْبِ وَ الْقِتَالِ- وَ هُوَ مَعَ ذَلِكَ بَيْنَ الصَّفَّيْنِ يُرَاقِبُ الشَّمْسَ- فَقَالَ لَهُ ابْنُ عَبَّاسٍ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ مَا هَذَا الْفِعْلُ- قَالَ أَنْظُرُ إِلَى الزَّوَالِ حَتَّى نُصَلِّيَ فَقَالَ لَهُ ابْنُ عَبَّاسٍ- وَ هَلْ هَذَا وَقْتُ صَلَاةٍ- إِنَّ عِنْدَنَا لَشُغُلًا بِالْقِتَالِ عَنِ الصَّلَاةِ- فَقَالَ (ع) :«عَلَى مَا نُقَاتِلُهُمْ إِنَّمَا نُقَاتِلُهُمْ عَلَى الصَّلَاةِ»[1]؛ امیرالمؤمنین علی (ع) در جنگ صفین در حال جهاد با دشمن به آسمان نگاه میکردند، ابن عباس عرض کرد: آقا برای چه به آسمان نگاه میکنید؟ حضرت (ع) فرمودند: میخواهم ببینم آیا ظهر شده نماز بخوانم یا نه، ابن عباس عرض کرد: ما در بحبوحهی جنگ و قتال با دشمن هستیم، اکنون وقت نماز نیست، حضرت (ع) فرمودند: ما به خاطر نماز با اینها میجنگیم.
امام حسین (ع) هم در ظهر عاشورا از نماز اول وقت غافل نشدند و نه تنها به یاد نماز بودند بلکه نماز خود را با جماعت خواندند. لذا ما طلبهها باید سعی کنیم در دهه عاشورا که از یک طرف، بستر و فضا و از طرف دیگر دلهای مردم آماده میباشد مردم را بیش از پیش با حسین بن علی (ع) پیوند دهیم، که اگر بین مردم و امام حسین (ع) پیوند عمیق بر قرار شود در پرتو عشق و ارادت به امام حسین (ع) بُعد عبادی آنها هم تقویت خواهد شد. پس باید از بستر فراهم شده محرم و عاشورا و دلدادگی مردم به حسین بن علی (ع) به نحو احسن استفاده شود و عشق سرشار مردم، به سوی معارف الهی سوق داده شود.
2- سعی کنیم رفتار خود را درست کنیم که تأثیر رفتار و عمل بیش از خوب سخنرانی کردن است، طلبهای که از قم و کنار حرم کریمه اهل بیت (ع) به یک مکان دور افتاده میرود سفیر حوزه علمیه قم است لذا باید سعی کند رفتاری دون شأن روحانیت از او سر نزد، بنابراین باید سعی کنیم بیشتر با رفتار خود به تبلیغ بپردازیم تا حرف زدنِ تنها، کما اینکه امام صادق (ع) میفرمایند: «كونوا دعاة الناس بغير ألسنتكم»[2]. ممکن است کسی سخنران خوبی نباشد ولی رفتار او به دل بنشیند و مردم با رفتاری که از او ببینند مرید اسلام و دین گردند.
3- محتوای مطالبی که در منبر گفته میشود خیلی مهم است لذا باید سعی شود به مطالب مربوط به سیره ائمه معصومین (ع) – خصوصاً امام حسین (ع) و اصحاب ایشان- و تطبیق آن بر زندگی مردم و جامعه، بیشتر توجه شود، همچنین باید نیازهای تبلیغی محل تبلیغ سنجیده شود تا مبلّغ، برنامه تبلیغی خود را مطابق با نیازهای آنجا تنظیم کند و مطالبی را بگوید که مورد نیاز آن منطقه باشد. این نکته را هم توجه داشته باشید که در سخنرانیهای خود حتماً از آیات و روایات استفاده کنید؛ چون منبرهایی که مستند به قرآن و احادیث معصومین (ع) باشد تأثیر گذارتر است و منبری که آیه و روایتی در آن خوانده نشود تعطیل است.
4- نکته چهارم شیوه بیان مطالب است، یک سخنران باید به گونهای سخن بگوید که جاذبه ایجاد کند. لذا باید با اسلوب و شیوههای فن بیان و سخنرانی آشنا باشید و مهارتهای تبلیغی را یاد بگیرید و آنها را تقویت کنید تا بتوانید خوب سخن بگویید و جاذبه داشته باشید.
5- آخرین نکته اینکه با نسل جوان ارتباط داشته باشید، چون آینده جامعه به دست نسل جوان است، لذا باید با جوانان مرتبط باشید و آنها را با معارف دین و اهل بیت (ع) آشنا کنید؛ زیرا اگر ما جوانان را رها کنیم و از آنان غافل شویم دشمن به دنبال جذب آنها خواهد بود و جوانان به دشمنان دین و اهل بیت (ع) پناه خواهند برد، کما اینکه هم اکنون مشاهده میشود خیلی از جوانان ما جذب گروهای گمراه و ضالّهای مثل شیطان پرستان، بهائیت و... شدهاند، لذا باید نسبت به نسل جوان حساس باشیم و ارتباط ویژهای با آنها داشته باشیم. ان شاء الله خداوند متعال به ما توفیق دهد بتوانیم از این ایام (محرم) به نحو احسن استفاده کنیم و به تبلیغ معارف دین و اهل بیت (ع) بپردازیم.
«والحمد لله رب العالمین»
* توصیه اخلاقی فوق در درس خارج فقه تاریخ 1393/07/28 ایراد شد.