روایت اول: قال مولینا الإمام الصادق (ع): «تَحْتَاجُ الْإِخْوَةُ فِيمَا بَيْنَهُمْ إِلَى ثَلَاثَةِ أَشْيَاءَ فَإِنِ اسْتَعْمَلُوهَا وَ إِلَّا تَبَايَنُوا وَ تَبَاغَضُوا وَ هِيَ التَّنَاصُفُ وَ التَّرَاحُمُ وَ نَفْيُ الْحَسَد»[1].
امام صادق (ع) در روایت مذکور، فرموده است که برادران دینی به سه چیز نیازمندند که در بین خود مراعات کنند که اگر این سه چیز را در جمع خود رعایت کنند پایدار و استوار میمانند اما اگر این سه چیز در بین آنها وجود نداشته باشد و پایدار نماند از یکدیگر جدا میشوند و دشمن هم میشوند و آن سه چیز عبارت از انصاف، مهربانی کردن و حسد نورزیدن است.
یکی از چیزهایی که در ایجاد پیوند برادری و پایداری آن نقش دارد این است که انسان نسبت به برادر دینی خود با انصاف برخورد کند. دومین مورد مهربانی است و سوم این است که انسان نسبت به برادر دینی خود حسادت نورزد.
یکی از مواردی که برادری را نابود میکند، عدم انصاف است. نقل میکنند که یکی از بزرگان در اصفهان مجلس ختمی گرفته بود، وقتی از او سؤال کردند که این مجلس را برای چی برگزار کردهاید، گفت که به خاطر انصاف است، چون انصاف از بین مردم رفته است و من برای انصاف مجلس ختم گرفتهام. حقیقت امر این است که امروز غیر از دشمنی دشمنان با ملت ایران، مشکلی که در جامعه وجود دارد و به توطئههای دشمنان کمک میکند عدم رعایت انصاف در بین خود مردم است که عدهای فقط به دنبال منافع خود هستند؛ هرچند به قیمت نابود کردن و لِه کردن دیگران باشد. بنابراین، باید در وضعیت کنونی جامعه که کشور با مشکل گرانی روبرو است انصاف را پیشه کنیم نه اینکه با خرید بیشتر از مایحتاج زندگی به احتکار بپردازیم و با این کار به توطئههای دشمنان داخلی و خارجی دامن بزنیم و موجبات شادی دشمن را فراهم کنیم و باید حواسمان جمع باشد که مشکلات باعث نشود اعتقادات ما تضعیف شود و دین ما صدمه ببیند. نقل است که در جنگ احد وقتی شایعه شد که حضرت رسول اکرم (ص) به شهادت رسیده است، برخی خود را ملامت کردند که چرا مسلمان شدیم و پیرو این دین شدیم، تا اینکه آیه نازل شد «وَ مَا مُحَمَّدٌ إِلاَّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ أَ فَإِنْ مَاتَ أَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلَى أَعْقَابِكُمْ وَ مَنْ يَنْقَلِبْ عَلَى عَقِبَيْهِ فَلَنْ يَضُرَّ اللَّهَ شَيْئاً وَ سَيَجْزِي اللَّهُ الشَّاكِرِينَ»[2]؛ محمد (ص) فقط فرستاده خداست و پيش از او، فرستادگان ديگرى نيز بودند؛ آيا اگر او بميرد و يا كشته شود، شما به عقب بر مى‌گرديد؟ (و اسلام را رها كرده به دوران جاهليّت و كفر بازگشت خواهيد نمود؟) و هر كس به عقب باز گردد هرگز به خدا ضررى نمى‌زند و خداوند بزودى شاكران (و استقامت‌كنندگان) را پاداش خواهد داد.
منظور این است که اگر پیامبر (ص) از دنیا رفت شما باید به جاهلیت برگردید؟ حال اگر در کشور نیز شرائطی ایجاد شد که انسان تحت فشار قرار گرفت باید از اعتقادات خد برگردد؟
مورد دوم که در روایت مذکور، به آن اشاره شده است که برادری را از بین میبرد عدم مهربانی، محبت و همدلی نسبت به یکدیگر است. انسانها باید نسبت با هم مهربان باشند، از محبت به یکدیگر دریغ نورزند که این مهر و محبت پایههای برادری را محکم میکند.
مورد سوم از موارد نابود کننده برادری، حسادت ورزیدن است. انسان نباید نسبت به دیگران حسد ورزد، بله اگر نسبت به داشتههای دیگران غبطه بخورد اشکال ندارد- غبطه این است که انسان وقتی نعمتی را در کسی دید، بگوید که خدایا همانگونه که این نعمت را به او دادهای به من نیز عنایت کند اما حسد این است که انسان از خدا طلب میکند که فلان نعمت را از فلانی بگیرد و به او بدهد و اصلاً نمیخواهد که طرف مقابل آن نعمت یا پیشرفت را داشته باشد- بنابراین، حسد ورزیدن برادری را نابود میکند.
بنابراین، از مواردی که باعث از بین رفتن اعتماد مردم از یکدیگر میشود و دیوار اعتماد را فرو میریزد باید اجتناب شود و وظیفه روحانیت در این شرائط حساس جامعه این است که باید بر مسائل اخلاقی جامعه تمرکز شود و روی مسائل اخلاقی بیشتر کار شود تا اعتماد لازم به جامعه برگردد و به این نکته توجه داشته باشیم که فرهنگ و اخلاق، حرف اول را در جامعه میزند زیرا اگر فرهنگ جامعه درست باشد، سیاست آن جامعه نیز درست میشود همچنین، اگر فرهنگ یک جامعه درست باشد، اقتصاد آن جامعه نیز درست میشود ولی اگر فرهنگ جامعه خدشهدار شود، سیاست و اقتصاد آن جامعه نیز خدشهدار خواهد شد.