.

قال مولینا و مقتدینا الإمام الرضا (ع): «إِنَّ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِي كُلِّ يَوْمٍ وَ لَيْلَةٍ مُنَادِياً يُنَادِي مَهْلًا مَهْلًا عِبَادَ اللَّهِ عَنْ مَعَاصِي اللَّهِ فَلَوْ لَا بَهَائِمُ رُتَّعٌ وَ صِبْيَةٌ رُضَّعٌ وَ شُيُوخٌ رُكَّعٌ لَصُبَّ عَلَيْكُمُ الْعَذَابُ صَبّاً تُرَضُّونَ بِهِ رَضّاً»[1].

حضرت علی بن موسی الرضا (ع) در روایت مذکور، فرموده است که در هر روز و شب از جانب خداوند عزّ و جلّ، منادی‏اى ندا مى‏دهد که اى بندگان خدا! از نافرمانى خدا باز ايستيد، باز ايستيد زيرا اگر به خاطر حيواناتِ چرنده و كودكان شيرخواره و سال‏خورده‏گانِ خميده پشت نبود، چنان عذابى بر سر شما ريخته مى شد كه خرد و خمير مى‏شديد.  

منشأ عذاب‏هایی که بر انسان نازل می‏شوند چیست؟

گفته شده است که نزول عذاب، گاهی امتحان از جانب خداوند متعال می‏باشد و گاهی نتیجه عملی است که از انسان سر می‏زند. خداوند متعال فرموده است: «وَ مَا أَصَابَكُمْ مِنْ مُصِيبَةٍ فَبِمَا كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ...»[2]؛ هر مصيبتى به شما برسد به خاطر اعمالى است كه انجام داده‌ايد. بنابراین، گاهی حوادثی مثل سیل، زلزله و امثال آن به خاطر گناهانی است که از انسان صادر می‏شود و آن گناهان باعث می‏شود که خداوند متعال کیفر و عذاب آن گناهان را در همین دنیا در قالب سیل، زلزله و ... قرار دهد.

کفار نیز که اصلاً خداوند متعال را قبول ندارند از بلا و مصیبت در امان نیستند و این‏گونه نیست که هیچ مشکلی برای آنها پیش نیاید و برای برخی ایجاد سؤال شود که چرا کفّار عذاب نمی‏شوند و بلا و مصیبت بر آنان نازل نمی‏شود، کما اینکه بسیار مشاهده شده است که در بلاد کفر نیز سیل، زلزله، رانش زمین، سونامی، طوفان و... رخ داده است و جان عده زیادی را گرفته است و خانه و زندگی آنان را ویران کرده است.

البته بعضی از افراد از بروز سیل، زلزله و امثال آن، به قهر طبیعت تعبیر می‏کنند، در حالی که این تعبیر، صحیح نیست زیرا تعبیر به قهر طبیعت در رابطه با این حوادث، به معنای نادیده گرفتن تاثیر اعمال انسان در نزول بلا و مصیبت است. انسان‏های با ایمان نیز ممکن است که به بلا و مصیبت دچار شوند، لکن نزول بلا بر آنان از باب امتحان و آزمایش است تا ساخته و پرداخته شوند و بتوانند در مقابل بحران‏های عظیم مقاومت کنند. بنابراین، بسیاری از حوادثِ ناگواری که برای انسان پیش می‏آید ناشی از اعمالی است که از او صادر شده است.

امام رضا (ع) در روایت مذکور، فرموده است که بعضی از چیزها بازدارندگی دارند و باعث می‏شوند که غضب الهی شامل حال انسان نشود. آن حضرت (ع) فرموده است که حیواناتی که مشغول چریدن می‏باشند، بچه‏های شیرخواره و همچنین سالمندانِ پیر از مواردی می‏باشند که خداوند متعال به آنان رحم می‏کند و در سایه رحم به آنها، عذاب از سایر انسان برداشته می‏شود و اگر آنان در بین مردم نبودند، چه بسا عذاب و غضب الهی نازل می‏شد و گناه‏کاران را گرفتار می‏کرد، کما اینکه در سرنوشت امت‏های انبیاء پیشین آمده است که گاهی خداوند متعال آنان را به بلاهای عظیمی، مثل تبدیل شدن به میمون، تبدیل شدن به سنگ و امثال آن دچار می‏کرد تا قاهریت خود را به آنان نشان بدهد.

بنابراین، انسان باید بداند که او بیشتر از یک عبد و بنده نیست و عبد باید جایگاه خودش را بداند و از دستورات و فرامین الهی تمرّد نکند چرا که اگر انسان، ناسپاسی کند و معصیت الهی را مرتکب شود باید منتظر عذاب الهی باشد.