|
بسمه تعالی مشروح خطبه های نماز جمعه حضرت آیت الله حسینی بوشهری مورخ 94/10/18 خطبه شماره 112 |
خطبه اول
السلام علیک یا حجة الله، السلام علیک یا بقیة الله فی ارضه، السلام علی المهدی الذی وعد الله عزّوجلّ أن یملأ به الأرض عدلاً و قسطاً کما ملئت ظلماً و جوراً
أعوذ بالله من الشیطان الرجیم
بسم الله الرحمن ارحیم
الحمدلله نحمده و نستعینه و نستغفره و نستهدیه و نؤمن به و نتوکل علیه و نعوذ بالله من شرور انفسنا و من سیئات اعمالنا و نشهد ان لا اله الا الله وحده لا شریک له و نصلّی و نسلّم علی حبیبه و نجیبه و خیرته فی خلقه حافظ سرّه و مبلغ رسالاته بشیر نعمته و نذیر نقمته سیدنا و نبینا حبیب اله العالمین ابی القاسم محمد (ص)و علی آله الطیبین الطاهرین المعصومین المکرمین و الهداة المهدیین: و اللعن الدائم علی اعدائهم اجمعین من الآن الی قیام یوم الدین.
عباد الله اوصیکم و نفسی بتقوی الله
قال امیرالمؤمنین علی ابن ابیطالب (ع): «اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي إِنْ قُلْتُمْ سَمِعَ وَ إِنْ أَضْمَرْتُمْ عَلِمَ»[1].
بندگان خدا خودم و شما را به تقوای الهی سفارش می کنم. وجود مقدس امیرمؤمنان علی (ع) فرمود تقوا پیشه کنید و از خدا بترسید؛ خدایی که اگر سخنی بگویید، سخن شما را میشنود و اگر چیزی را در نهان خود پنهان کنید، او به آن علم و آگاهی دارد و بر اسرار و آشکار شما آگاه و عالم است. کلام نورانی امام جواد (ع) که به یکی از اصحاب خود فرمودهاند نیز مؤید همین معناست: «وَ اعْلَمْ أَنَّكَ لَنْ تَخْلُوَ مِنْ عَيْنِ اللَّهِ فَانْظُرْ كَيْفَ تَكُون»[2]؛ بدان که تو از دید الهی پنهان نیستی و در معرض خداوند هستی؛ لذا ببین چگونه میخواهی رفتار کنی.
بحث ما در خطبه‌های گذشته پیرامون اصول حاکم بر روابط اجتماعی بود. یکی از بحثهای مهمی که در این زمینه مطرح شده، بحث امنیت است. در خطبه گذشته پرسشی را مطرح کردیم تحت این عنوان که قلمرو امنیت کجاست؟ آیا قلمرو امنیت تنها در مسائل نظامی است یا قلمرو امنیت فراتر از این موارد است؟ در خطبه‌های قبل گفته شد که قلمرو امنیت، شامل امنیت فردی، امنیت اجتماعی، امنیت فرهنگی، امنیت اقتصادی، امنیت سیاسی و امنیت نظامی است. در خطبه قبل در رابطه با حوزههای امنیت فردی صحبت شد که اولین حوزه از حوزههای امنیت فردی، امنیت جانی بود. فرهنگ نورانی اسلام و قرآن و روایات برای جان انسان ارزش و اعتبار فراوان قائل شدهاند. امنیت دومی که در حوزه امنیت فردی مطرح است، امنیت حیثیت و آبرو است. همانگونه که جان مسلمان و جان انسان باید دارای امنیت باشد، آبروی مسلمان و حیثیت و کرامت او نیز باید محفوظ بماند که از مواردی است که در دین و مکتب ما به آن اشاره شده است. حتی در بعضی از تعبیرات وارد شده که اگر کسی آبروی مسلمانی را در معرض تهدید قرار دهد و نسبت به او جسارت کند، از زمره مسلمانان و جامعه متدینین بیرون است. همچنین در بعضی از روایات آمده که حرمت مؤمن از کعبه بالاتر است. خدای متعال مؤمنین را در ردیف خود و در ردیف رسول خود قرار داده و برای آنها عزت و کرامت قائل شده است «وَ لِلَّهِ الْعِزَّةُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُؤْمِنينَ»[3]. مؤمنین دارای چنین جایگاه عزتمندانه و رفیع هستند. بنابراین جان، مال، ارض و آبروی آنان محترم است زیرا انسان چهار سرمایه کلیدی دارد که عبارتند از جان، مال،ارض و ناموس و آبرو که در فرهنگ اسلامی ما خدشه وارد کردن به آنان مورد مورد اعتراض واقع شده است. جالب این است که همانگونه که هجمه با دست علیه یک مسلمان در اسلام مذموم و مورد نکوهش است، هجمه با زبان نیز مذموم است. حتی در تعبیراتی که در آیات قرآن وجود دارد به این نکته اشاره شده که انسانها از نظر اندیشه و تفکر باید نسبت به یکدیگر احساس امنیت داشته باشند «اجْتَنِبُوا كَثيراً مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْم»[4]. لذا در مکتب اسلام نه تنها نباید آبروی مسلمان بوسیله زبان یا دست از بین برود بلکه از نظر تفکر و اندیشه نیز گمان بد نسبت برادر دینی پذیرفته نیست اسلام عزیز اینگونه مسائل را به طور جامع بررسی کرده و همه جوانب مسأله را دیده است. سوره حجرات در چند آیه به طور پیوسته به مسأله حفظ آبروی مسلمان اشاره دارد و میفرماید «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسى أَنْ يَكُونُوا خَيْراً مِنْهُمْ وَ لا نِساءٌ مِنْ نِساءٍ عَسى أَنْ يَكُنَّ خَيْراً مِنْهُنَّ َّ وَ لا تَلْمِزُوا أَنْفُسَكُمْ وَ لا تَنابَزُوا بِالْأَلْقابِ»[5]. اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! نبايد گروهى از مردان شما گروه ديگر را مسخره كنند، شايد آنها از اينها بهتر باشند؛ و نه زنانى زنان ديگر را، شايد آنان بهتر از اينان باشند؛ و يكديگر را مورد طعن و عيبجويى قرار ندهيد و با القاب زشت و ناپسند يكديگر را ياد نكنيد.
انسانی که مورد تمسخر قرار میگیرد، آبروی او در خطر میافتد و به حیثیت اجتماعی او خدشه وارد میشود لذا اسلام عزیز در این زمینه نکات پیشگیرانهای را مطرح کرده است که اگر این پیشگیریها در میان نباشد، جهنمی در جامعه ایجاد میشود و هیچ فردی احساس امنیت آبرو نمیکند. نکته جالب در این آیه کلمه «أنفسکم» است که براساس آن گویا جامعه انسانی و اسلامی یک فرد است، یعنی اگر نسبت به برادر دینی عیبجویی کردید گویا نسبت به خود عیب جویی کردهاید. آبروی افراد را با القاب زشت و زننده در یک جامعه دینی و اسلامی از بین نبرید.
«وَ لا تَجَسَّسُوا وَ لا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضاً أَ يُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخيهِ مَيْتاً»[6]. در زندگی افراد تجسس نکنید تا چیزی را کشف کنید و بعد آن را در فضای امروز جامعه و به خصوص در فضای مجازی و شبکههای اجتماعی نشر بدهید و افکار عمومی را مشوش کنید و با آبروی انسانها بازی کنید. چون تجسس موجب فاش شدن عیبها میشود اگر عیبها فاش شود نتیجهای جز غیبت نخواهد داشت.
بنابراین جمعبندی بحث ما این شد که اسلام عزیز نسبت به مقوله امنیت توجه ویژهای دارد و امنیت قلمرو گستردهای دارد که یکی از آنها امنیت فردی است. امنیت فردی دارای حوزههای مختلفی است که یکی از حوزههای آن حفظ امنیت جان، آبرو و حیثیت انسانها است. بنابراین ما به دنبال جامعهای هستیم که قرآن و رسول الله (ص) و اهل بیت (ع) پیامآور آن هستند و اگر جامعه اینگونه شکل گیرد و تحقق پیدا کند، ما یک جامعه صد در صد اسلامی خواهیم داشت.
دعای پایانی خطبه اول
«إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ وَ إيتاءِ ذِيالْقُرْبى وَ يَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ الْبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُون»[7]
پروردگارا ما را بیامرز، به اسلام و اسلامیان عزت عنایت بفرما، خدایا از تو درخواست داریم که جامعه اسلامی ما را یک جامعه قرآنی و اهل بیتی قرار بده، روح بلند رهبر فقیدمان عالی است اعلی بگردان، به مقام معظم رهبر عزیز انقلاب عزت و توفیق بیشتر و طول عمر با برکت عنایت بفرما؛ امت های اسلام و مردم مسلمانی که گرفتار ظلم ظالمان هستند آنان را از دست ظالمان نجات ده. پروردگارا توطئه دشمنان را به خودشان برگردان. در فرج مولای ما تعجیل بفرما.
إنّ أحسن الحدیث و ابلغ الموعظة کتاب العزیز
اعوذ بالله من الشیطان الرجیم
بسم الله الرحمن الرحیم
«إِنَّا أَعْطَیْنَاکَ الْکَوْثَرَ * فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَانْحَرْ * إِنَّ شَانِئَکَ هُوَ الأبْتَرُ»
صدق الله العلیّ العظیم
خطبه دوم
السلام علیک یا بنت رسول الله السلام علیک یا بنت ولی الله السلام علیک یا اخت ولی الله السلام علیک یا فاطمة یا بنت موسی بن جعفر اشفعی لنا فی الجنة فإنّ لک عند الله شأناً من الشأن
اعوذ بالله من الشیطان الرجیم
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله رب العالمین بارئ الخلائق اجمعین ثم الصلاة و السلام علی سیدنا و نبینا حبیب اله العالمین، ابی القاسم محمد (ص) و علی آله الطیبین الطاهرین، اللهم صلّ و سلم علی مولانا امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب و علی فاطمة الزهراء سیدة نساء العالمین و علی الحسن و الحسین سیدی الشباب اهل الجنة و علی علی بن الحسین زین العابدین و امام العارفین و علی محمد بن علیٍّ الباقر و علی جعفر بن محمد الصادق و علی موسی بن جعفر الکاظم و علی علیٍّ ابن موسی الرضا المرتضی و علی محمد بن علی الجواد و علی علی بن محمد الهادی و علی الحسن بن علی الزکیّ العسکری و علی الحجة القائم المهدی. حججک علی عبادک و امنائک فی بلادک بهم نتولی و من اعدائهم نتبرئُ الی یوم القیامة.
عباد الله اوصیکم و نفسی بتقوی الله؛
قال مولانا امیرالمؤمنین (ع): «اتَّقِ اللَّهَ الَّذِي لَا بُدَّ لَكَ مِنْ لِقَائِهِ وَ لَا مُنْتَهَى لَكَ دُونَه»[8]
بندگان خدا، خودم و شما را به تقوای الهی سفارش میکنم. امیرالمؤمنین (ع) در فرازی کوتاه اینگونه ما را توصیه کردهاند که تقوا پیشه کنید نسبت به خدایی که ناگزیر هستید به لقاء او بروید و قیامتی به پا خواهد شد و برای شما پایانی جز راه خدا نیست.
اگر جامعه اسلامی ما به این نکته توجه کند که پایان راه، لقاء الله و رسیدن به آن کمال بندگی خدا و توجه به خداست، مشکلات ما خیلی زود حل خواهد شد.
بیان مناسبتها
در خطبه دوم به بیان مناسبتها و نکاتی چند اشاره میکنم.
اولین مناسبت این هفته، سالگرد قیام قهرمانانه مردم قم در روز نوزده دی است. اگر خدای متعال به حضرت موسی (ع) میفرماید «وَ ذَكِّرْهُمْ بِأَيَّامِ اللَّه»[9]، قیام نوزده دی نیز از مصادیق ایام الله است. شما مردم قم حماسههای فراوانی در طول تاریخ انقلاب آفریدهاید، اما دو حماسه برجسته بر تارک تاریخ از شما مردم اهل قم میدرخشد، یکی قیام 15 خرداد به رهبری حضرت امام (ره) که برای دفاع از مرجعیت بود و دیگری قیام نوزده دی که این هم دفاع از امام (ره) و حقیقت و اعلام انزجار نسبت به دستگاه طاغوت بود. آن روزها را هرگز فراموش نمیکنیم که طلاب عزیز و جوانان شهر خون و قیام، سینههای خود را آماج گلولههای دشمن قرار دادند و عده‌ای از عزیزان در آن روز به شهادت رسیدند، شاید آن روز هیچ کس باور نمیکرد که قیام نوزده دی منشأ این برکات و تحول عظیم در جامعه اسلامی ما بشود، اما این اتفاق افتاد زیرا جامعهای که متکی بر بصیرت، ایمان، اقدام و استقامت است، پیروز است «وَ كانَ حَقًّا عَلَيْنا نَصْرُ الْمُؤْمِنينَ»[10]؛ وَ لَيَنْصُرَنَّ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ»[11]. اینها همه وعدههایِ حقِ پروردگار عالم است. بنده به برادران عزیز یمنی که در جلسه حضور دارند خیر مقدم عرض میکنم. این عزیزان از یمن آمدهاند تا گزارش مصیبتهای آنجا را به اطلاع شما برسانند. من به شما عزیزان این بشارت قرآنی را می دهم و عرض میکنم که ما قیام نوزده دی و پانزده خرداد داشتیم و پیروز شدیم؛ قیام شما هم با وعده «وَ كانَ حَقًّا عَلَيْنا نَصْرُ الْمُؤْمِنينَ»پیروز خواهد شد. إنشاءالله مردم انقلابی قم فردا به دیدار رهبر عزیز و فرزانه انقلاب خواهند رفت و بنده همین جا از عنایت رهبر عزیز که هر ساله درخواست مردم قم را میپذیرند و اجازه میدهند که مردم قم و روحانیت و علما به محضر ایشان شرفیاب شوند، تشکر مینمایم.
مناسبت دوم، بسیت و یک دی ماه مصادف با سالگرد شهادت شهید احمدی روشن از شهدای هستهای است. دشمن بداند و آگاه باشد اگرچه این عزیزان را از ما گرفته است اما شتاب و رشد علم در این کشور خاموش نخواهد شد. این کشور راه و مسیر را پیدا کرده و إنشاءالله تا رسیدن به آن توان علمی مورد نظر به این راه ادامه می‌دهد. ما یاد و خاطره این شهید و دیگر شهدای هستهای و شهدای انقلاب را گرامی میداریم.
مناسبت سوم سالگرد تشکیل شورای انقلاب توسط حضرت امام (ره) است. شورای انقلاب برای مهندسی وضعیت فرهنگی کشور از ظرفیت بسیار بالایی برخوردار است. ما از عزیزان و بزرگانی که در این شورا حضور دارند دو تقاضا داریم. تقاضای اول رصد آسیبهای فرهنگی و اجتماعی جامعه است که باید متناسب با آنها قتوانین تصویب شود و نکته مهمتر این است که این قوانین ضمانت اجرایی پیدا کنند زیرا در کشور قوانین مصوب زیاد وجود دارد ولی برای این قوانین، ضمانت اجرایی کم وجود دارد.
ما در روز گذشته در شهر قم میزبان عزیزانی بودیم که در سمینار سالانه نماز شرکت کرده بودند. این سمینار کار بسیار خوب و ارزشمندی است که هر سال در یک استان برگزار میشود تا مردم به یاد نماز باشند زیرا «فإن قبلت قبل ما سواها و إن ردت رد ما سواها»[12]. ما هم از مسئولین و هم از مردم تقاضامندیم که دقیقاً مسأله نماز را بررسی کنند تا در محیطهای علمی و آموزشی و محیطهای مختلف اقتصادی، نماز به عنوان یک اصل اساسی برپا شود و مردم ما، مردمی اهل نماز و فرائض دینی و اسلامی باشند.
حادثه سختی که اخیراً بر تمام امت اسلامی گذشت، اقدام هتاکانه رژیم آل سعود در به شهادت رساندن عالمی مجاهد و انسانی مظلوم جناب شیخ نمر باقر النمر بود که به جرم حقگویی و امر به معروف و نهی از منکر و بدون اینکه هیچ حرکت مسلحانهای داشته باشد، او را به شهادت رساند. ما این حرکات جنون آمیز سعودیها را محکوم میکنیم. این اقدام آلسعود ما را به یاد صدام میاندازد؛ آن روزی که رژیم بعث، آیت الله محمد باقر صدر را به شهادت رساند، مردم بر این عقیده بودند که ظاهراً روزهای آخر عمر صدام است و ما هم احساس میکنیم که خون مظلوم و آه و فریاد مظلوم، دامن ظالم را خواهد گرفت و این ستمگران به فضل پروردگار عالم عاقبت کار خود را خواهند دید. عربستان رابطه خود را با ایران قطع کرده است؛ رابطهای اینگونه هیچ نقشی در فضای کشور ما ندارد و این خواست عمومی مردم ما بود زیرا این حکومت با 460 حاجی ما آنچنان برخورد کند و امروز هم با این عالم مجاهد اینگونه برخورد کرده است. این قطع رابطه کار هوشمندانهای از ناحیه آنها نبود و یک خطای بزرگ استراتژیک بود که به دنباله این حرکت کشوری مثل جیبوتی و کُمر هم رابطه خود را با ایران قطع کردند و بحرین هم که در اشغال سعودی هاست و دقیقاً تکرار کار سعودیها را تکرار کردند. ما معتقدیم هستیم که این کشورها براساس عقل رفتار کنند و نصحیت میکنیم که تا فرصت و زمان از دست نرفته به خود آیند که این ملت با هیچ کس شوخی نخواهد کرد. دو نکته در این رابطه قابل ذکر است. نکته اول این است که سفارت عربستان در تهران و کنسولگری عربستان در مشهد توسط عده‌ای مورد حمله قرار گرفت. انقلابیون ما این اقدامات را انجام نمیدهند و این اقدامات، کار انقلابیون نیست و آنها بهانه به دست دیگران نمیدهند، البته همین دیروز مطلع شدیم که آنها عالِماً توسط هواپیماهای خود به سفارت ما در صنعا خساراتی وارد کردهاند، اما ما نمیخواهیم اینگونه عمل کنیم. لذا دستگاه قضا کار خود را دنبال می کند و این اقدامات در شأن ما و شأن نظام مقدس جمهوری اسلامی نیست. نکته دوم بنده خطاب به کشورهایی است که اعلام قطع رابطه با ایران کردهاند، من میخواهم بگویم که بزرگترهای شما [کشورهای اروپایی] یک روزی با ایران قطع رابطه کردهاند و بعد خجالت زده و سر به زیر و ملتمسانه تقاضا کردهاند که سفارتخانههای خود را باز کنند و برگردند و ملت و رهبری و دولت ما با کرامت آنها را بخشید. تا دیر نشده شما نیز برگردید زیرا ملت ما کریم است و شما را خواهد بخشید.
نکته آخری که میخواهم به آن اشاره کنم این است که ائمه جمعه سراسر کشور در این هفته به ملاقات رهبر عزیز و فرزانه انقلاب رفتند. دو نکته مهم موضوع اصلی فرمایشات رهبری بود؛ یکی راجع به جایگاه نماز جمعه و ائمه جمعه و دیگری در رابطه با انتخابات بود. چون ما در چهل روز آینده عملاً ذهن و فکر ما درگیر انتخابات است، مردم ما با دقت مسائل انتخابات را پیگیری کنند و به صحبتهای رهبری توجه کنند زیرا صبحتهای رهبری چراغ راهنما و تعیین کننده مسیر ماست. شاید همه این تجربه را کردهاند که در طی این چند سال هر جا رهبری سخن گفته است، به مصلحت انقلاب و مردم سخن گفته است. تخطی از فرمایشات رهبری پشیمانی میآورد لذا این مسیر را تعقیب کنید. ایشان مسأله حق الناس در انتخابات را مطرح کردند و فرمودند برداشتِ یک مفهوم از حق الناس درست نیست بلکه حق الناس ابعاد مختلفی دارد. این نکتهها را ملت ما مراجعه و مطالعه کنند زیرا در این فرصت بنده نمیتوان به آن بپردازم. تنها حق الناس این نیست که آرا جابهجا شود بلکه شامل فهرست اشخاص نیز میشود لذا افراد که صلاحیت ندارند به صحنه نیایند و آنهایی که صلاحیت دارند دست اندرکاران آنها را تایید کنند، چون حق الناس است. انتخابات خبرگان و مجلس در پیش داریم؛ انتخابات خبرگان انتخاباتی است که در حقیقت دو نوع انتخاب است هم مردم نمایندگان خود را برای خبرگان انتخاب میکنند و هم خبرگان در روز مبادا رهبری را تعیین میکنند. نتیجه انتخابات خبرگان، عملاً دو انتخاب است. به افرادی خیرخواه، صالح، مورد اعتماد، با دیانت و انقلابی و دارای آن شرایطی که شورای نگهبان اعلام کرده است رای دهید. مجلس شورای اسلامی نیز جایگاه عظیمی دارد که از جمله میتوان به جایگاه نظارتی و قانونگذاری اشاره کرد.
مقام معظم رهبری راجع به نماز جمعه که شما عزیزان هر هفته در آن شرکت میکنید تعبیر بلندی داشتند و فرمودند نماز جمعه قرارگاه ایمان، تقوا، بصیرت و اخلاق است. ایشان فرمودند همانوطر که ما در دوران جنگ و حتی الان قرارگاههای نظامی داریم، نماز جمعه نیز قرارگاه بصیرت است. امام جمعه باید حقایق را برای مردم تبیین کند زیرا اگر حقیقتها پنهان بماند و افراد نسبت به حقایق آشنایی پیدا نکنند، مسیر دیگری را انتخاب میکنند لذا مردم باید غذای فکری و مسیر سبک زندگی خود را از نماز جمعه دریافت کنند.
دعای پایانی خطبه دوم
«رَبَّنا آتِنا فِي الدُّنْيا حَسَنَةً وَ فِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النَّار»[13]
پروردگارا ما را بیامرز، به اسلام و اسلامیان عزت عنایت بفرما، پروردگارا به جامعه اسلامی ما عزت روزافزون عنایت بفرما، تا از ما راضی نشوی ما را از این دنیا نبر، روح رهبر فقید ما عالی است اعلی بگران، به رهبر عزیز و فرزانه انقلاب ما عزت، آبرو، اقتدار و نفوذ کلمه بیشتر عنایت فرما، به مراجع بزرگوار تقلید سلامت و طول عمر عنایت بفرما، به مظلومین عالم، به مظلومین یمن و مسلمانان عزیز یمن که بیرحمانه مورد ظلم و ستم ائتلاف آل سعود هستند، پیروزی و نصرت عنایت بفرما، پروردگارا به خدمتگزاران نظام مقدس جمهوری اسلامی عزت عنایت بفرما، به خانواده های مکرم شهیدان ما صبر و اجر کرامت بفرما، به رزمندگان پیروزی، به جانبازان سلامتی، به آزادگان عزت، به عالمان توفیق عمل، به بانوان عفت، به جوانان غیرت دینی، به بازاریان انصاف، به مجاوران و زائران حسن عاقبت عنایت فرما، خدایا باران رحمت خود را شامل حال امت اسلامی ما بگردان، در فرج آقا و مولای ما حضرت بقیة الله الأعظم تعجیل بفرما.
إنّ أحسن الحدیث و ابلغ الموعظة کتاب العزیز
اعوذ بالله من الشیطان الرجیم
بسم الله الرحمن الرحیم
«قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ * اللَّهُ الصَّمَدُ * لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَدْ * وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُواً أَحَدٌ»
صدق الله العلیّ العظیم
[1]. بحارالأنوار، ج67، باب 56، ص283.
[2]. همان، ج75، باب 27، ص358.
[3]. «المنافقون»: 8.
[4]. «الحجرات»: 12.
[5]. «الحجرات»: 11.
[6]. «الحجرات»: 12.
[7]. «النحل»: 90.
[8]. بحارالأنوار، ج32، باب 11، ص395.
[9]. «ابراهیم»: 5.
[10]. «الروم»: 47.
[11]. «الحج»: 40.
[12]. بحارالأنوار، ج10، باب 25، ص393.
[13]. «البقرة»: 201.