عن مولانا و مقتدانا امیرالمومنین علی بن ابی طالب(ع): «إِنَّ لِلَّهِ تَعَالَى فِي كُلِّ نِعْمَةٍ حَقّاً مِنَ الشُّكْرِ فَمَنْ أَدَّاهُ زَادَهُ مِنْهَا وَ مَنْ قَصَّرَ عَنْهُ خَاطَرَ بِزَوَالِ نِعْمَتِهِ.»[1]

امیر المومنین علی (ع) تعبیر زیبایی را مطرح می‌کنند؛ نعمت‌هایی که خدا به ما عنایت کرده، از قبیل؛ نعمت سلامتی،  امنیت، توفیق طلبه وعالم شدن،آشنایی با تفسیر قرآن و معارف اهل بیت(ع) و نعمت‌هایی بی‎شماری که به ما ارزانی داشته برای خودش یک حقی در آنها قرار داده است، یعنی به تعبیر عامیانه اگر بگوییم؛ خدا می‌فرماید سهم ما را هم باید پرداخت باید محاسبه کنیم ببینیم در طول زندگی چقدر در مسیر الهی و استفاده صحیح از نعمتها گام برداشته‎ایم.

کلام گهربار امیرالمومنین (ع) همین را می‌خواهد بگوید کهدر همه حال، هم خود و هم خدای متعال را در نظر بگیرید. «إِنَّ لِلَّهِ تَعَالَى فِي كُلِّ نِعْمَةٍ حَقّاً مِنَ الشُّكْرِ»؛ شکر نعمت این است که انسان نعمت را در جهت خداوند و رضای او استفاده کند.«فَمَنْ أَدَّاهُ زَادَهُ مِنْهَا»؛ هر کس که حق نعمت را ادا کرد وبه عبارتی سهم خدا را پرداخت کرد،  خداوند نیز برآن نعمت می‌افزاید. حتماً دیده‎ایدبرخی رشد می‌کنند، اعتبار و آبروی بیشتریدارند، می‌درخشند، رو به صعودند، اینهاکسانی هستند که حق نعمت خدا را که شکر نعمت اوستبه بهترین شکل ممکن، به جا می‎آورند. اما «ومَنْ قَصَّرَ عَنْهُ»؛ کسی که از ادای حق بر نعمت خدا کوتاهی کند، «خَاطَرَ بِزَوَالِ نِعْمَتِهِ»؛ بدبختی به او رویمی‎آورد! پس همه بایدمواظب باشیم که کفران نعمت نکنیم تا خدای متعال هم به ما لطف و عنایت کند به آنچه مورد رضای اوست به آن دست پیدا کنیم و حق نعمتش را آنگونه که شایسته است، ادا کنیم انشاء الله.

(درس: قواعد فقهیه 12/ 12/ 88)

عن مولانا و مقتدانا علی بن موسی الرضا )علیه الصلاة و السلام(: «مَنْ حَاسَبَ نَفْسَهُ رَبِحَ وَ مَنْ غَفَلَ عَنْهَا خَسِرَ وَ مَنْ خَافَ أَمِنَ وَ مَنِ اعْتَبَرَ أَبْصَرَ وَ مَنْ أَبْصَرَ فَهِمَ وَ مَنْ فَهِمَ عَلِم»[1].

حضرت امام رضا (ع)، برای طی کردن مسیر صحیح زندگی به نکات بسیار مهمی اشاره می‌کنند:«مَنْ حَاسَبَ نَفْسَهُ رَبِحَ» قدم اول، محاسبه نفس و باز خواست از خود است باید مراقبت نفس بود. دقیقاً معنای سود بردن از محاسبه نفس این است که فردای قیامت، انسان با خاطری آسوده محشور می‌شود.«وَ مَنْ غَفَلَ عَنْهَا خَسِر»َ؛ کسی که از محاسبه نفس غافل شد، زیان و ضرر می‌بیند.نتیجه عدم محاسبه این است که کوهی از گناهان انباشته شده وانسانبایدیکی پس از دیگری در مقابل ذات حق پاسخ بدهد برخلاف آن جایی که در همین دنیا، خودمان را محاسبه بکنیم و برای گناهان انجام شده توبه کنیم. «وَ مَنْ خَافَ أَمِنَ»؛ انسان‌هایی که خدا ترسند، از عقوبت الهی ایمن هستند، در دامی گرفتار نمی‌شوند که راه بازگشتی نداشته باشند.«وَ مَنِ اعْتَبَرَ أَبْصَر»َ؛ کسانی که از مسائل دنیا، شرایط دنیا، عبرت می‌گیرند،  بینا می‌شوند، بصیرت پیدا می‌کنند که دوباره گرفتار نشوند. انسان‌هایی که با بصیرت می‌شوند فهم لازم را پیدا می‌کنند و انسان های فهیم انسان های عالمی هستند که هم خود راه یافته‌اند و هم چراغ راه دیگران هستند.

92/07/07

قال امیر المومنین علی بن ابی طالب (ع): «مَنْ كُنَّ فِيهِ ثَلَاثُ خِصَالٍ سَلِمَتْ لَهُ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةُ مَنْ أَمَرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ ائْتَمَرَ بِهِ وَ نَهَى عَنِ الْمُنْكَرِ وَ انْتَهَى عَنْهُ وَ حَافَظَ عَلَى حُدُودِ اللَّهِ جلَّ و عَلا.»[1]

امیر مومنان علی)ع (می‌فرماید:  هر کس که دارای این سه خصوصیت و ویژگی باشد حقیقتاً دنیا و آخرت را به تسخیر خودش در آورده است و به تعبیر روشن‌تر هم مالک دنیاست و هم مالک آخرت.

این سه ویژگی عبارتند از:

1) «أَمَرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ ائْتَمَرَ بِهِ»  کسی که در جایگاه آمر به معروف قرار می‌گیرد و خود نیز متأثر از این امر به معروف می‌شود به عبارت دیگر؛ هم امر می‌کند و هم پذیرای امر به معروف می‌شود.

مخاطب این حدیث شریف، ما (طلاب) هستیم در ایام تبلیغی، اگر می‌خواهیم سخن و گفتار ما در روح و روان جامعه اثر بگذارد  و نیز احساس می‌کنیم که جامعه تحت تأثیر قرار گرفته است، اولین گام این است که خود ما تحت تأثیر قرار بگیریم.

«ذات نایافته از هستی بخش         کی تواند که شود هستی بخش»

2) «وَ نَهَى عَنِ الْمُنْكَرِ وَ انْتَهَى عَنْهُ»  وقتی که در مقام ناهی از منکر بر می‌آید، اولین کسی که از منکر جدا بشود و صرف نظر بکند خود انسان باشد. دعوت به خوبی‌ها، پرهیز از زشتی‌ها، زمانی تأثیرگذار است که انسان خودش آراسته به خوبی‌ها بشود و از زشتی‌ها و کژی ها صرف نظر کند.

3) «وَ حَافَظَ عَلَى حُدُودِ اللَّهِ جلَّ و عَلا»  حریم الهی را همیشه حافظ بشود، هر جا احساس می‌کند خط قرمزی وجود دارد،  از خط قرمزهای خداوند عبور نکند. مهم این است که ببیند خط قرمز خداوند کجاست، آن جا را مواظب باشد.

(درس قواعد الفقهیه 18 / 9/ 88)