قال مولینا و مقتدینا الإمام علی (ع) : «مَعَاشِرَ النَّاسِ اتَّقُوا اللَّهَ فَكَمْ مِنْ مُؤَمِّلٍ مَا لَا يَبْلُغُهُ وَ بَانٍ مَا لَا يَسْكُنُهُ وَ جَامِعٍ‏ مَا سَوْفَ‏ يَتْرُكُهُ‏ وَ لَعَلَّهُ مِنْ بَاطِلٍ جَمَعَهُ وَ مِنْ حَقٍّ مَنَعَهُ أَصَابَهُ حَرَاماً وَ احْتَمَلَ بِهِ آثَاماً فَبَاءَ بِوِزْرِهِ وَ قَدِمَ عَلَى رَبِّهِ آسِفاً لَاهِفاً قَدْ "خَسِرَ الدُّنْيا وَ الْآخِرَةَ ذلِكَ هُوَ الْخُسْرانُ الْمُبِين"‏»[1].

حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب (ع) در روایت مذکور، فرموده است که ای مردم تقوا پیشه کنید و از خدا بترسید، پس چه بسا انسان‏های آروزمندی هستند که به آرزوی خود نمی‏رسند [،یعنی آمال و آرزوهای مختلفی دارند و برای رسیدن به آن آرزوها برنامه‏ریزی می‏کنند، لکن یا به خاطر تغییر شرائط یا به این خاطر که أجل آنها را مهلت نمی‏دهد، به آرزوی خود نمی‏رسند] و چه بسا انسان ساختمانی را می‏سازد، ولی در آن ساکن نمی‏شود [؛ مثلاً اجلش فرا می‏رسد و در آن بنا ساکن نمی‏شود] و چه بسا مال و ثروت جمع می‏کند و سپس آنها را ترک می‏کند [و از دنیا می‏رود] و شاید آن مال و ثروت را از راه باطل جمع کرده باشد و يا با نپرداختن حقّى آن را به هم رسانده، آن را از راه حرام به دست آورده و به خاطر آن زير بار گناه مانده است، پس گناه آن را به دوش كشد و با دريغ و اندوه نزد پروردگارش رَوَد. چنين كسى، «در دنيا و آخرت زيان‏كار باشد و اين همان زيان آشكار است».

نتیجه اینکه، چون دنیا پایدار نیست و انسان از این عالَم دنیا کوچ می‏کند لذا باید در انجام کارهایش نهایت دقت و ملاحظه را داشته باشد تا دچار خسران و ضرر نگردد.

قال مولینا و مقتدینا الإمام علی (ع) : «مَعَاشِرَ النَّاسِ اتَّقُوا اللَّهَ فَكَمْ مِنْ مُؤَمِّلٍ مَا لَا يَبْلُغُهُ وَ بَانٍ مَا لَا يَسْكُنُهُ وَ جَامِعٍ‏ مَا سَوْفَ‏ يَتْرُكُهُ‏ وَ لَعَلَّهُ مِنْ بَاطِلٍ جَمَعَهُ وَ مِنْ حَقٍّ مَنَعَهُ أَصَابَهُ حَرَاماً وَ احْتَمَلَ بِهِ آثَاماً فَبَاءَ بِوِزْرِهِ وَ قَدِمَ عَلَى رَبِّهِ آسِفاً لَاهِفاً قَدْ "خَسِرَ الدُّنْيا وَ الْآخِرَةَ ذلِكَ هُوَ الْخُسْرانُ الْمُبِين"‏»[1].

حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب (ع) در روایت مذکور، فرموده است که ای مردم تقوا پیشه کنید و از خدا بترسید، پس چه بسا انسان‏های آروزمندی هستند که به آرزوی خود نمی‏رسند [،یعنی آمال و آرزوهای مختلفی دارند و برای رسیدن به آن آرزوها برنامه‏ریزی می‏کنند، لکن یا به خاطر تغییر شرائط یا به این خاطر که أجل آنها را مهلت نمی‏دهد، به آرزوی خود نمی‏رسند] و چه بسا انسان ساختمانی را می‏سازد، ولی در آن ساکن نمی‏شود [؛ مثلاً اجلش فرا می‏رسد و در آن بنا ساکن نمی‏شود] و چه بسا مال و ثروت جمع می‏کند و سپس آنها را ترک می‏کند [و از دنیا می‏رود] و شاید آن مال و ثروت را از راه باطل جمع کرده باشد و يا با نپرداختن حقّى آن را به هم رسانده، آن را از راه حرام به دست آورده و به خاطر آن زير بار گناه مانده است، پس گناه آن را به دوش كشد و با دريغ و اندوه نزد پروردگارش رَوَد. چنين كسى، «در دنيا و آخرت زيان‏كار باشد و اين همان زيان آشكار است».

نتیجه اینکه، چون دنیا پایدار نیست و انسان از این عالَم دنیا کوچ می‏کند لذا باید در انجام کارهایش نهایت دقت و ملاحظه را داشته باشد تا دچار خسران و ضرر نگردد.

قَالَ رَجُلٌ لِلصَّادِقِ (ع): أَوْصِنِي، قَالَ لَهُ: «أَعِدَّ جَهَازَكَ وَ أَكْثِرْ مِنْ زَادِكَ لِطُولِ سَفَرِكَ وَ كُنْ وَصِيَّ نَفْسِكَ وَ لَا تَكُنْ تَأْمَنُ غَيْرَ أَنْ يَبْعَثَ بِحَسَنَاتِكَ إِلَى قَبْرِكَ فَإِنَّهُ لَنْ يَبْعَثَهَا أَحَدٌ مِنْ وُلْدِكَ إِلَيْكَ فَمَا أَبْيَنَ الْحَقَّ لِذِي عَيْنَيْنِ أَنَّ الرَّحِيلَ أَحَدُ الْيَوْمَيْنِ تَزَوَّدُوا مِنْ صَالِحِ الْأَعْمَالِ وَ تَصَدَّقُوا مِنْ خَالِصِ الْأَمْوَالِ فَقَدْ دَنَا الرِّحْلَةَ وَ الزَّوَالَ»^[1].

امام صادق (ع) در روایت مذکور، به شخصی که برای پند و موعظه به ایشان مراجعه کرده بود، فرمود که وسایل سفرت را آماده کن و زاد و توشه‏ات را برای سفرت که طولانی است، زیاد کن و خودت وصی خودت باش و تا خودت نسبت به از پیش فرستادن حسنات و خوبی‏هایت، به قبرت اقدام نکرده‏ای، نسبت به دیگران احساس امنیت نکن، چرا که هیچ یک از فرزندان تو حسناتی به سوی تو نخواهند فرستاد، چقدر حقیقت آشکار است برای کسی که دو تا چشم دارد [، یعنی مطلب روشن است و ابهامی ندارد، چون انسان دیده است کسانی را مال و اموال زیادی از آنها به جای مانده است و بعد از مرگشان بین فرزندانش بر سر تقسیم اموال، اختلاف افتاده است و اصلاً به فکر پدرشان که از دنیا رفته است و دستش خالی است، نیستند]، همانا کوچ کردن در یکی از دو روز است [، یعنی انسان نمی‏داند که تا کی زنده است، بلکه چه بسا در آن زمانی که اصلاً فکرش را نمی‏کند، اجلش فرا برسد]، پس از اعمال شایسته برای آخرت توشه بردارید و از اموال خالص صدقه بدهید، پس به تحقیق کوچ کردن و زوال زندگی دنیوی بسیار نزدیک است.  

لازمه سفر آخرت، عمل صالح است، آنچه که انسان فردای قیامت به آن نیاز دارد و بیش از هر چیز دیگر به کارش می‏آید، عمل صالح است لذا انسان تا در عالَم دنیا هست و مرگ سراغ او نیامده است باید خود را آماده کند و زاد و توشه سفر آخرت را فراهم آورد و به کم بسنده نکند، بلکه باید سعی کند که توشه‏ای که برمی‏دارد زیاد باشد چون انسان در عالَم آخرت نیازمند است و لذا هر مقداری که توشه بردارد باز هم کم است، بنابراین، انسان باید عملش را درست انجام دهد و آن را زیاد کند، مثلاً اگر نماز می‏خواند، رکوع و سجده آن را طولانی کند. در احوال بعضی از بزرگان آمده است که وقتی بعد از مرگشان، در عالَم رؤیا از آنان سؤال کردند که چه عملی نزد خدا ارزشمند است، در پاسخ گفته بودند که سجده‏های طولانی ارزشمند است. البته آنچه به عمل انسان ارزش می‏دهد، اخلاص در عمل است و اینکه انسان کاری را که انجام می‏دهد صرفاً برای جلب رضایت الهی باشد چون شاید عملی از نظر انسان کم باشد، ولی چون با اخلاص انجام شده است، محبوب خداوند واقع شود و نزد خداوند ارزشمند باشد و پاداش زیادی به آن تعلق گیرد.

امام صادق (ع) در ادامه فرموده است که خودت وصی خودت باش، یعنی آنچه را که انتظار داری دیگران بعد از مرگ تو برای تو انجام بدهند، خودت، تا زنده‏ای برای خودت انجام بده و نسبت به دیگران احساس امنیت نکن، یعنی خیال نکن که اگر امورت را به دیگران واگذار کردی، آنان طبق خواسته تو عمل می‏کنند، بلکه باید خودت نسبت به فرستادن حسنات به قبرت اقدام کنی.

آمده است که به فرزندان شخصی که از دنیا رفته بود، گفتند که چرا برای پدرتان کاری انجام نمی‏دهید و به وصیتش عمل نمی‏کنید، چرا که او اکنون در عذاب و آتش است، در پاسخ گفتند که یک نفر در آتش باشد بهتر از این است که ما فرزندانش با عمل به وصیتش مال را از دست بدهیم و از نداری بسوزیم. بنابراین، انسان باید سعی کند که از اعمال شایسته برای آخرتش توشه بردارد و از اموال خالص صدقه بدهد چون رفتن به سرای دیگر و زوال زندگی دنیویِ انسان بسیار نزدیک است و همانند ظرف آبی که سوراخ شده است و قطره قطره از آب آن کم می‏شود، زندگی انسان نیز با سپری شدن روزها و شب‏ها رو به زوال می‏رود، پس با توجه به اینکه زندگیِ دنیوی انسان در مسیر تمام شدن است، انسان باید سعی کند که خود را برای زندگی ابدی و سرای آخرت آماده کند لذا باید از عالَم دنیا حداکثر استفاده را ببرد و زاد و توشه کافی برای زندگی بعد از مرگ خود بردارد.