قال ابوالحسن الرضا (ع): «لایتمّ عقل امرءٍ مسلمٍ حتی تکون فیه عشرُ خصال؛ الخیر منه مأمولٌ و الشرّ منه مأمونٌ، یستکثر قلیل الخیر من غیره و یستقلّ کثیر الخیر من نفسه، لایسأم من طلب الحوائج الیه و لایملُّ من طلب العلم طول دهره، الفقر فی الله احبّ الیه من الغناء و الذلّ فی الله احبّ الیه من العزّ فی عدوّه و الخمولُ اشهی الیه من الشهرة ثم قال: العاشرة و ماالعاشرة، قیل له: ما هی؟ قال: لایری احداً الا قال هو خیرٌ منّی و أتقی، انّما الناس رجلان: رجلٌ خیرٌ منه و أتقی و رجلٌ شرٌّ منه و أدنی، فإذا لقِیَ الذی شرٌّ منه و أدنی قال: لعلّ خیرُ هذا باطنٌ و هو خیرٌ له و خیری ظاهرٌ و هو شرٌّ لی و إذا رأ الذی هو خیرٌ منه تواضع له فإذا فعل ذلک علی مجده و تاب خیره و حَسُنَ ذکره و سادَ اهل زمانه»[1]؛ روایتی که عرض شد کلامی زیباست از امام رضا (ع) که اگر انسان به این کلام زیبا توجه کند و آن را در زندگی به کار گیرد راه سعادت دنیا و آخرت به روی او گشوده خواهد شد. امام رضا (ع) در این روایت می‏فرمایند: عقل انسان مسلمان به کمال نمی‏رسد و تمام نیست تا اینکه ده خصلت در او جمع شود: اول: مردم او را منشأ خیر می‏دانند و جز خیر از او انتظار ندارند، دوم: مردم از شر او در امان هستند و اطمینان دارند که شری از ناحیه او متوجه آنها نخواهد شد، سوم: کارهای خوب و کم دیگران را بزرگ می‏شمارد، چهارم: کارهای خوب و زیاد خود را کوچک می‏شمارد، پنجم: از اینکه مردم برای حوائجشان به او مراجعه کنند احساس خستگی نمی‏کند، ششم: از طلب علم در طول شبانه روز خسته نمی‏شود، هفتم: فقر در راه خدا نزد او بهتر از ثروتی است که در راه خدا نباشد، هشتم: ذلیل شدن و کوچک شدن به خاطر خداوند متعال نزد او بهتر است از عزتی که در راه دشمنان خداوند نصیب او شود، نهم: گمنامی نزد او لذت بخش‏تر و گواراتر است از شهرت. سپس امام (رع) فرمود: اما می‏دانید دهمین خصلت چیست، از حضرت سؤال شد: دهمین خصلت چیست؟ حضرت فرمودند: هر کس را ببیند بگوید او از من بهتر و با تقواتر است؛ چون مردم دو دسته‏اند: دسته‏ای که بهتر و با تقواتر از او هستند و دسته‏ای که ظاهراً بدتر و پست‏تر از او هستند، حال اگر با آن کسی ملاقات کند که ظاهراً بدتر و پست‏تر از اوست بگوید: شاید باطن او بهتر از ظاهرش باشد ولی من ظاهرم بهتر از باطنم باشد اما اگر کسی را دید که از او بهتر باشد در مقابل او تواضع کند که اگر انسان چنین رفتار کند (به بدی انسان‏های بد نگاه نکند و در مقابل انسان‏های خوب هم تواضع کند)، عظمت او بالا می‏رود و خیر او پاکیزه می‏شود و در یادها می‏ماند و نسبت به اهل زمانش آقا می‏شود.

92/02/13

برای مشاهده مجموعه کلی توصیه های اخلاقی روی این لینک کلیک کنید مجموعه توصیه های اخلاقی

 عن النبي صلى الله عليه و آله و سلم قال: أربع منكُنّ فيه فهو منافق، و إن كانت فيه واحدة منهنّ كانت فيه خَصلةٌ من النفاق حتى يَدَعَها: من إذا حدَّث كَذِب، و إذا وعد أَخلف، و إذا عاهد غَدر، و إذا خاصم فَجر»^[1]‏؛ رسول گرامی اسلام ‌(ص) می‏فرماید: چهار خصلت است که اگر کسی این چهار خصلت را داشته باشد منافق است، حتی اگر هم یکی از این خصلت ها را داشته باشد به تناسب همان یک خصلت می‏توان گفت رگه‏هایی از نفاق در او وجود دارد مگر اینکه آن خصلت را کنار گذارد؛ اول: کسی که وقتی سخن می‏گوید، دروغ می‏گوید، دوم: کسی که وقتی وعده می‏دهد، تخلف وعده می‏کند، سوم: کسی که وقتی با کسی پیمان می‏بندد حیله‏گری و نیرنگ ورزی می‏کند، چهارم: کسی که وقتی با شخص دیگری دشمنی می‏کند از مرز عدالت جدا می‏شود و از در مخاصمه وارد می‏شود. انسان باید در برخورد با دیگران کریمانه برخورد کند همان گونه که شاعر می‏گوید:

«گاهی بر انسان لئیم و بی‏مقداری عبور می‏کنم که به من دشنام می‏دهد، پس من می‏گذرم و می‏گویم منظور و مقصودش من نیستم».

92/02/04

خرج امیرالمؤمنین (ع) یوماً فاستقبله سلمان، فقال له: «کیف اصبحتَ یا ابا عبدالله؟ قال: اصبحتُ فی غمومٍ اربعة، قال له و ما هنّ؟ قال: غمّ العیال یطلبون الخبز و الشهوات و الخالق یطلب الطاعة و الشیطان یأمر بالمعصیة و ملک الموت یطلب الروح و قال له: اَبشِر یا ابا عبدالله فانّ لک بکل خصلةٍ درجات»[1]؛ روزی امیرالمؤمنین (ع) از خانه بیرون آمد و با سلمان مواجه شد و سلمان از حضرت استقبال کرد، حضرت به سلمان فرمود: چگونه صبح کردی؟ سلمان گفت: صبح کردم در حالی که چهار نگرانی و دل مشغولی داشتم، امام (ع) فرمود: نگرانی‏های تو چیست؟ سلمان گفت: اولین نگرانی، گرفتاری خانواده است که باید در پی فراهم کردن وسائل زندگی و خواسته‏های مادی آنها باشم، دومین نگرانی و دغدغه من این است که خالق ما از ما می‏خواهد که اطاعت او را به جا آوریم- من نگرانم که آیا حق بندگی خدا را به جا آورده‏ام یا نه؟- سومین نگرانی این است که شیطان ما را امر به معصیت می‏کند و هر لحظه در صدد است که ما را گمراه کند همان گونه که در قرآن آمده: «قَالَ فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ»[2]؛ شیطان می‏گوید: به عزّتت سوگند، همه آنان را گمراه خواهم كرد، چهارمین نگرانی و دغدغه من این است که ملک الموت در صدد است که جان ما را بگیرد، امیرالمؤمنین (ع) به سلمان فرمود: بشارت باد تو را ای اباعبدالله (کنیه سلمان)، به خاطر هر دغدغه‏ای که در این جهت داری، خداوند بر درجات تو می‏افزاید.

91/12/2